آیا ایستگاه فضایی بین‌المللی هم بازنشسته می‌شود؟

حقایق نجومی ۲۲؛

به گزارش خبرگزاری علم و فناوری آرتیو به نقل از ساینس فوکس ، از سال ۲۰۰۰ تا کنون، همیشه فضانوردانی در ایستگاه فضایی بین المللی (ISS) اقامت داشته و با آن هر ۹۰ دقیقه یک بار به دور زمین چرخیده اند.

این آزمایشگاه شناور، طی تمام این سالها، مکانی برای آزمایش‌های علمی، تحقیق برای سفر‌های فضایی طولانی مدت و همکاری‌های بین المللی بوده و از ۲۸۰ فضانورد از ۲۳ کشور میزبانی کرده است.

با این حال، همانطور که می‌گویند همه چیز‌های خوب نیز روزی به پایان می‌رسند و بنابراین تا پایان این دهه، ISS به پایان عمر عملکردی خود خواهد رسید.

اما با یک ایستگاه فضایی ۴۳۰ تنی که به اندازه زمین فوتبال است و دیگر کاربردی ندارد، چه خواهند کرد؟

قطعا نمی‌توان این سازه را به حال خود رها کرد. پس از ماه، ایستگاه فضایی بین المللی بزرگترین جسمی است که به دور زمین می‌چرخد. اگر چیزی به آن برخورد کند، همه قسمت‌های آن از هم می‌پاشد و با ایجاد بارانی از زباله، موجودیت ماهواره‌های دیگر را به خطر خواهد انداخت. 

متخصصان می‌گویند شاید بتوان آن را کمی بالاتر فرستاد تا از سر راه سایر ماهواره‌ها خارج شود. اگرچه این ایده یک گزینه محسوب نمی‌شود با این حال ناسا آن را از نظر دور نداشته است.

سازمان فضایی آمریکا (ناسا) طی یک گزارش رسمی اعلام کرد: «ایستگاه بین المللی فضایی یک سازه منحصر به فرد است که ارزش تاریخی آن را نمی‌توان نادیده گرفت.» این سازمان حتی این نکته را نیز در نظر گرفته است که آیا می‌توان بخشی از ایستگاه را برای حفظ ارزش تاریخی یا تجزیه و تحلیل فنی آن نجات داد یا خیر.
هرچند، در نهایت، کارشناسان انجام چنین اقدامی را بسیار گران و پیچیده تشخیص دادند.

به همین دلیل برای این شاهکار پیشگامانه نبوغ انسانی تنها یک راه باقی می‌ماند: نابودی کامل. 

«ایلان ماسک» یا دقیق‌تر بگوییم شرکت «اسپیس ایکس» «SpaceX» که متعلق به اوست، در بیست و ششم ژوئن به طور رسمی و طی قراردادی با ناسا، مسئول مشخص کردن تکلیف ایستگاه فضایی بین المللی شد: قراردادی به ارزش بسیار چشمگیر ۸۴۳ میلیون دلار برای یک شرکت خصوصی.

«کِن باورساکس» «Ken Bowersox» مدیر وابسته اداره ماموریت عملیات فضایی در مقر ناسا در واشنگتن، گفت: «انتخاب وسیله‌ای آمریکایی برای خارج کردن عمدی ایستگاه فضایی بین المللی از مدار، به ناسا و شرکای بین‌المللی آن کمک می‌کند در پایان عملیات ایستگاه، از انتقال ایمن و مسئولانه آن در مدار پایین زمین اطمینان حاصل کنند.

اگرچه این برنامه‌ها هنوز نهایی نشده اند، اما ایده اصلی این است که این وسیله خارج کننده مداری، مانند یک قایق یدک کش عمل کند و ایستگاه فضایی بین المللی را به پایین و داخل جو بکشاند؛ جایی که هنگام ورود، قسمت زیادی از آن خواهد سوخت.

با این حال، بزرگی ISS به این معنی است که بخش‌هایی از آن قطعا از انفجار گرمای جو جان سالم به در خواهند برد؛ بنابراین باید مراقب بود که محل سقوط این ایستگاه و قطعات آن به زمین، در منطقه‌ای خالی از سکنه انجام شود.

دکتر «دارن بسکیل» «Darren Baskill» استاد نجوم در دانشگاه ساسکس گفت: «بیشتر زمین پوشیده از آب است و دانشمندان علوم فضایی برای کنترل دقیق مسیر یک فضاپیما، به خوبی قادر به اعمال تغییرات در مدار‌های ماهواره‌ای تا لحظه ورود به جو هستند.» 

وی افزود کل فرآیند شامل تنظیمات دقیق در طول مدار‌های نهایی ایستگاه فضایی بین المللی خواهد بود، بنابراین دانشمندان تقریبا می‌توانند تضمین کنند که در مکان مناسب و دور از مردم به سطح زمین برسد.

بسکیل اظهار داشت: «در یک قیاس ورزشی می‌توان گفت، علم موشک، موج دار‌تر از یک ضربه پنالتی است چرا که تنظیمات در تمام طول مسیر پرتاب همچنان انجام می‌شود.»

چنین عملیاتی سابقه دارد. در ۲۳ مارس ۲۰۰۳، ایستگاه فضایی «میر» روسیه در منطقه «نقطه نمو» «Point Nemo» در اقیانوس آرام سقوط کرد. این منطقه که در فاصله دو هزار و ۶۸۸ کیلومتری از نزدیک‌ترین منطقه خشکی زمین قرار دارد، نقطه امنی برای فرود و دفن ایمن ایستگاه فضایی بین المللی قلمداد می‌شود.

با به پایان رسیدن روز‌های عمر ISS، این نخستین بار در بیش از دو دهه است که انسان حضور دائمی در این ایستگاه را ندارد. برای در نظر گرفتن این موضوع، می‌توان گفت بسیاری از افراد سن و سال دار به معنای واقعی کلمه یک روز را بدون اینکه کسی که در بالای سرشان در ایستگاه فضایی بین المللی مشغول کار باشد زندگی نکرده‌اند.

البته انسان همچنان در فضا حضور خواهد داشت. آنچه که بسیاری از کشور‌های غربی از آن بی خبرند این است که چین از سال ۲۰۲۱ ایستگاه فضایی خود به نام «تیانگونگ» «Tiangong» را در مدار دارد و امیدوار است بتواند آن را تا دهه ۲۰۳۰ عملیاتی نگه دارد. 

اما ناسا برای یک ایستگاه تحت حمایت دولت آمریکا، به دنبال بخش خصوصی است تا فضانوردان خود را در دوران پس از ISS با قیمتی مقرون به صرفه‌تر در در فضا مستقر کند.

به عنوان مثال، ناسا در سال ۲۰۲۱ برنامه «توسعه تجاری مدار پایین زمین» (CLD) را با صد‌ها میلیون دلار برای شرکت‌هایی که قادر به توسعه ایستگاه‌های فضایی جدید باشند، ارائه کرد. اگرچه برنامه گرانی به نظر می‌رسد، اما با در نظر گرفتن هزینه ساخت ISS که حدود ۱۵۰ میلیارد دلار آب خورد وعملیات اجرایی چهار میلیارد دلاری در سال، این حرکت می‌تواند کاملا هوشمندانه باشد.

علاوه بر این، مدار‌های جغرافیایی، راهکار تاریخ گذشته‌ای هستند. پروژه «دروازه ماه ناسا» بسیار بلندپروازانه‌تر است که در صورت موفقیت، یک ایستگاه فضایی را در مدار ماه قرار می‌دهد. اگر همه چیز خوب پیش برود نخستین فضانوردان در سال ۲۰۲۸ وارد دروازه ماه خواهند شد. 

خلاصه آنکه، پایان سلطنت ISS در مدار پایین زمین، عدم اطمینان در مورد آینده اسکان در فضا را به همراه دارد. این کار قطعا توسط بخش خصوصی انجام خواهد شد و احتمالا شاهد گسترش فعالیت‌های بشر فراتر از سیاره مان خواهیم بود.

بسکیل معتقد است: «آنچه که ایستگاه فضایی بین المللی طی ۲۳ سال گذشته ارائه کرده است، بستری برای انجام آزمایش‌های متنوع با چرخش سریع است که به سادگی نمی‌توان آنها را روی زمین انجام داد. همچنین همکاری‌های بین المللی را تقویت و بسیاری را برای مطالعه بیشتر علم ترغیب کرده است.»

همانطور که باورساکس اظهار داشت «این آزمایشگاه مداری به عنوان برنامه‌ای برای علم، اکتشاف و مشارکت در فضا به نفع همه باقی می‌ماند».