خوشمزه ترین تنقلات گیلانی ها در شب یلدا

شب یلدا این آیین کهن ایرانی فرصتی است برای گردهم آمدن خانواده ها و celebration طولانی ترین شب سال. در این میان سفره شب یلدا با خوراکی های رنگارنگ و خوشمزه نقشی اساسی در این جشن ایفا می کند. در خطه سرسبز گیلان این سفره رنگ و بوی خاص تری به خود می گیرد. تنوع اقلیمی و غنای فرهنگی این منطقه باعث شده تا گیلانی ها با تنقلات و خوراکی های منحصربه فردی از مهمانان خود پذیرایی کنند. از میوه های پاییزی تازه گرفته تا شیرینی های محلی و غذاهای سنتی همگی در کنار هم یک شب یلدای خاطره انگیز را رقم می زنند. اما کدام یک از این خوراکی ها خوشمزه ترین و محبوب ترین تنقلات گیلانی ها در شب یلدا به شمار می روند؟ در این مقاله به بررسی این سوال می پردازیم و شما را با دنیای خوشمزه و متنوع خوراکی های شب یلدای گیلانی آشنا می کنیم.

تاریخچه شب چله و آداب و رسوم شب یلدا در شمال ایران

شب یلدا که به شب چله نیز شهرت دارد یکی از کهن ترین جشن های ایرانی است که ریشه در باورهای باستانی این سرزمین دارد. این شب طولانی ترین شب سال و آغاز فصل زمستان است. ایرانیان باستان بر این باور بودند که در این شب تاریکی و اهریمن بر روشنایی و نیکی غلبه می کنند. به همین دلیل برای دفع شر و بدی دور هم جمع می شدند آتش روشن می کردند و با خوردن خوراکی های خاص این شب را جشن می گرفتند. در شمال ایران شب یلدا نیز از اهمیت ویژه ای برخوردار است و مردم این منطقه با آداب و رسوم خاص خود این شب را گرامی می دارند. گردهمایی خانوادگی پهن کردن سفره یلدا با انواع میوه ها آجیل ها و شیرینی های محلی قصه گویی و فال گیری از جمله رسوم رایج در شب یلدا در شمال ایران است. هر یک از شهرهای شمالی نیز با توجه به فرهنگ و سنت خود خوراکی ها و مراسم خاصی را در این شب دارند.

آداب و رسوم شب یلدا در استان گیلان

گیلان نگین سرسبز شمال ایران با فرهنگ غنی و آداب و رسوم خاص خود شب یلدا را به شکلی متفاوت جشن می گیرد. در این شب خانواده های گیلانی دور هم جمع می شوند و سفره ای رنگین با انواع خوراکی های خوشمزه پهن می کنند. سفره شب یلدای گیلانی ها معمولاً شامل میوه های پاییزی مانند انار هندوانه ازگیل (کونوس) خرمالو و انواع مرکبات آجیل های محلی شیرینی های سنتی و غذاهای مخصوص است. علاوه بر خوردن خوراکی های خوشمزه گیلانی ها در شب یلدا به قصه گویی شعرخوانی و فال گیری نیز می پردازند. بزرگان خانواده با تعریف داستان های کهن و خواندن اشعار محلی فضایی گرم و صمیمی را برای اعضای خانواده ایجاد می کنند. فال حافظ نیز یکی از رسوم پرطرفدار در شب یلدا در گیلان است.

مراسم فال گیری شب یلدا در گیلان

فال گیری یکی از رسوم جذاب و سرگرم کننده شب یلدا در گیلان است. گیلانی ها در این شب با استفاده از روش های مختلف فال گیری سعی می کنند از آینده خود باخبر شوند. یکی از رایج ترین انواع فال گیری در گیلان فال حافظ است. در این روش یکی از اعضای خانواده به صورت تصادفی یک غزل از دیوان حافظ را انتخاب می کند و با توجه به معنی آن تفألی به آینده می زند. علاوه بر فال حافظ فال پوست هندوانه نیز در گیلان رواج دارد. در این روش پوست هندوانه را به چهار قسمت تقسیم می کنند و هر قسمت را به یک نیت خاص اختصاص می دهند. سپس پوست ها را به هوا پرتاب می کنند و با توجه به نحوه قرار گرفتن آن ها بر روی زمین نتیجه فال را تفسیر می کنند. فال شمع نیز یکی دیگر از روش های فال گیری در شب یلدا در گیلان است.

شب یلدای گیلانی ها و مراسم نو عروس

در گیلان شب یلدا برای نوعروسان از اهمیت ویژه ای برخوردار است. خانواده داماد در این شب برای نوعروس خود هدیه ای به نام «شب چله ای» می برند. این هدیه معمولاً شامل یک سینی بزرگ است که با انواع میوه ها شیرینی ها آجیل ها لباس و زیورآلات تزئین شده است. در وسط این سینی یک ماهی سفید تازه قرار می دهند که نمادی از برکت و فراوانی است. علاوه بر هدیه خانواده داماد به همراه خود شام شب یلدا را نیز برای نوعروس می برند. این شام معمولاً شامل غذاهای سنتی گیلانی مانند سبزی پلو با ماهی فسنجان و آش ترش است. خانواده عروس نیز در این شب از خانواده داماد به گرمی استقبال می کنند و با پذیرایی مفصل شبی خاطره انگیز را برای آن ها رقم می زنند. این رسم نشان دهنده اهمیت خانواده و پیوند زناشویی در فرهنگ گیلان است.

خوراکی های سنتی گیلان ویژه شب یلدا

سفره شب یلدای گیلانی ها مملو از خوراکی های خوشمزه و رنگارنگ است که هر کدام نمادی از برکت سلامتی و شادی هستند. در این سفره انواع میوه های پاییزی آجیل های محلی شیرینی های سنتی و غذاهای مخصوص به چشم می خورند. تنوع این خوراکی ها به قدری زیاد است که هر سلیقه ای را راضی می کند. استفاده از مواد اولیه تازه و محلی طعم و عطر بی نظیری به این خوراکی ها می بخشد. در ادامه به معرفی برخی از مهم ترین و خوشمزه ترین خوراکی های سنتی گیلان ویژه شب یلدا می پردازیم.

میوه های فصل پاییز

میوه های پاییزی از ارکان اصلی سفره شب یلدای گیلانی ها هستند. انار هندوانه ازگیل (کونوس) خرمالو به گلابی نارنگی لیمو و پرتقال از جمله میوه هایی هستند که در این شب بر سر سفره قرار می گیرند. هر یک از این میوه ها نمادی از یک مفهوم خاص هستند. به عنوان مثال انار نماد برکت و فراوانی هندوانه نماد سلامتی و شادابی و ازگیل نماد طول عمر است. گیلانی ها معتقدند که خوردن این میوه ها در شب یلدا باعث افزایش سلامتی و برکت در زندگی آن ها می شود. علاوه بر این رنگ های شاد و متنوع این میوه ها زیبایی خاصی به سفره شب یلدا می بخشد.

کونوس در شب یلدا گیلان

کونوس یا همان ازگیل یکی از میوه های خاص و محبوب در گیلان است که در شب یلدا جایگاه ویژه ای دارد. ازگیل میوه ای سفت و ترش است که پس از رسیدن نرم و شیرین می شود. گیلانی ها ازگیل را به روش خاصی برای شب یلدا آماده می کنند. آن ها ازگیل های نارس را در خمره هایی پر از آب و نمک می ریزند و برای چند ماه در جای خنک نگهداری می کنند. در این مدت ازگیل ها نرم و آبدار می شوند و طعم ترش و شیرینی به خود می گیرند. کونوس را معمولاً با گلپر و نمک سرو می کنند. طعم خاص و متفاوت کونوس آن را به یکی از تنقلات محبوب در شب یلدا در گیلان تبدیل کرده است.

بیج آبجی

بیج آبجی یکی از تنقلات سنتی و خوشمزه گیلان است که در شب یلدا و سایر مناسبت ها تهیه می شود. این تنقلات از ترکیب انواع دانه ها و غلات مانند گندم جو برنج عدس نخود شاه دانه تخم کدو تخم خربزه و هندوانه تهیه می شود. برای تهیه بیج آبجی ابتدا دانه ها و غلات را تفت می دهند تا برشته شوند. سپس آن ها را با هم مخلوط می کنند و در ظرفی می ریزند. بیج آبجی سرشار از مواد مغذی و انرژی است و به عنوان یک میان وعده سالم و مقوی در شب یلدا مصرف می شود. طعم شور و ترد بیج آبجی آن را به یکی از تنقلات مورد علاقه کودکان و بزرگسالان در گیلان تبدیل کرده است.

برنجک

برنجک یکی دیگر از تنقلات سنتی و محبوب گیلان است که در شب یلدا تهیه می شود. برای تهیه برنجک برنج پخته شده را در روغن داغ سرخ می کنند تا پفکی و ترد شود. سپس برنجک ها را با شکر یا نمک طعم دار می کنند. برنجک یک تنقلات ساده و خوشمزه است که به راحتی در خانه تهیه می شود. طعم شیرین یا شور برنجک آن را به یکی از تنقلات مورد علاقه کودکان و بزرگسالان در گیلان تبدیل کرده است. برنجک را می توان به تنهایی یا همراه با سایر تنقلات مانند آجیل و میوه مصرف کرد.

شیرینی کاکا

شیرینی کاکا یکی از شیرینی های سنتی و خوشمزه گیلان است که در شب یلدا تهیه می شود. این شیرینی از ترکیب کدو حلوایی پخته شده آرد برنج شکر تخم مرغ گلاب و ادویه جات تهیه می شود. برای تهیه شیرینی کاکا ابتدا کدو حلوایی را پخته و له می کنند. سپس آن را با آرد برنج شکر تخم مرغ گلاب و ادویه جات مخلوط می کنند و در روغن سرخ می کنند. شیرینی کاکا طعمی شیرین و دلچسب دارد و به عنوان یک دسر خوشمزه در شب یلدا سرو می شود. عطر و طعم کدو حلوایی و ادویه جات این شیرینی را به یکی از محبوب ترین شیرینی های گیلانی در فصل پاییز و زمستان تبدیل کرده است.

ورف دوشاب

ورف دوشاب یک دسر زمستانی خوشمزه و سنتی گیلان است که در شب یلدا تهیه می شود. این دسر از ترکیب برف و دوشاب (شیره انگور) تهیه می شود و شباهت زیادی به فالوده دارد. برای تهیه ورف دوشاب ابتدا برف تمیز و شکرک زده را در یک ظرف بزرگ جمع می کنند. سپس دوشاب را به آرامی به برف اضافه می کنند و با قاشق مخلوط می کنند. ورف دوشاب یک دسر خنک و شیرین است که در شب های سرد زمستان لذت خاصی دارد. طعم شیرین دوشاب و خنکی برف این دسر را به یکی از محبوب ترین دسرهای گیلانی در فصل زمستان تبدیل کرده است.

خورشت انار بیج

خورشت انار بیج یکی از غذاهای سنتی و خوشمزه گیلان است که در شب یلدا تهیه می شود. این خورشت از ترکیب گوشت (معمولاً گوشت مرغ یا اردک) گردو رب انار پیاز سبزیجات معطر و ادویه جات تهیه می شود. برای تهیه خورشت انار بیج ابتدا گوشت را تفت می دهند. سپس گردو پیاز سبزیجات معطر و ادویه جات را به آن اضافه می کنند و تفت می دهند. در نهایت رب انار را به مواد اضافه می کنند و اجازه می دهند تا خورشت به آرامی بپزد. خورشت انار بیج طعمی ترش و شیرین دارد و به عنوان یک غذای مجلسی در شب یلدا سرو می شود. طعم خاص و متفاوت این خورشت آن را به یکی از محبوب ترین غذاهای گیلانی در فصل پاییز و زمستان تبدیل کرده است.

سیر قلیه

سیر قلیه یکی از غذاهای سنتی و خوشمزه گیلان است که در شب یلدا تهیه می شود. این غذا از ترکیب سیر تازه مرغ تخم مرغ لپه سبزیجات معطر و ادویه جات تهیه می شود. برای تهیه سیر قلیه ابتدا سیر تازه را تفت می دهند. سپس مرغ لپه سبزیجات معطر و ادویه جات را به آن اضافه می کنند و تفت می دهند. در نهایت تخم مرغ را به مواد اضافه می کنند و اجازه می دهند تا غذا به آرامی بپزد. سیر قلیه طعمی تند و خوشمزه دارد و به عنوان یک غذای مقوی در شب یلدا سرو می شود. عطر و طعم سیر تازه این غذا را به یکی از محبوب ترین غذاهای گیلانی در فصل پاییز و زمستان تبدیل کرده است.

ترش تره

ترش تره یکی از غذاهای سنتی و خوشمزه گیلان است که در شب یلدا تهیه می شود. این غذا از ترکیب سبزیجات معطر (مانند تره جعفری گشنیز اسفناج و نعناع) سیر تخم مرغ آرد برنج آبغوره و ادویه جات تهیه می شود. برای تهیه ترش تره ابتدا سبزیجات معطر را تفت می دهند. سپس سیر تخم مرغ آرد برنج آبغوره و ادویه جات را به آن اضافه می کنند و اجازه می دهند تا غذا به آرامی بپزد. ترش تره طعمی ترش و خوشمزه دارد و به عنوان یک غذای سبک و سالم در شب یلدا سرو می شود. عطر و طعم سبزیجات معطر و آبغوره این غذا را به یکی از محبوب ترین غذاهای گیلانی در فصل پاییز و زمستان تبدیل کرده است.

سیرابیج

سیرابیج یکی از غذاهای سنتی و خوشمزه گیلان است که در شب یلدا تهیه می شود. این غذا از ترکیب سیر تازه تخم مرغ و روغن تهیه می شود. برای تهیه سیرابیج ابتدا سیر تازه را تفت می دهند. سپس تخم مرغ را به آن اضافه می کنند و هم می زنند تا کاملاً بپزد. سیرابیج طعمی تند و خوشمزه دارد و به عنوان یک غذای سریع و آسان در شب یلدا سرو می شود. عطر و طعم سیر تازه این غذا را به یکی از محبوب ترین غذاهای گیلانی در فصل پاییز و زمستان تبدیل کرده است. این غذا معمولا به عنوان پیش غذا استفاده می شود.

ماهی پلو

ماهی پلو یکی از غذاهای سنتی و خوشمزه گیلان است که در شب یلدا تهیه می شود. این غذا از ترکیب برنج ماهی (معمولاً ماهی سفید) سبزیجات معطر و ادویه جات تهیه می شود. برای تهیه ماهی پلو ابتدا برنج را می پزند. سپس ماهی را با سبزیجات معطر و ادویه جات طعم دار می کنند و سرخ می کنند. در نهایت ماهی سرخ شده را لای برنج می گذارند و دم می کنند. ماهی پلو طعمی خوشمزه و لذیذ دارد و به عنوان یک غذای مجلسی در شب یلدا سرو می شود. عطر و طعم ماهی و سبزیجات معطر این غذا را به یکی از محبوب ترین غذاهای گیلانی در فصل پاییز و زمستان تبدیل کرده است.

آش انار شمالی

آش انار شمالی یکی از انواع آش های سنتی و خوشمزه ایرانی است که در شب یلدا در شهرهای مختلف گیلان و مازندران تهیه می شود. این آش از ترکیب برنج لپه سبزیجات معطر رب انار دانه انار و ادویه جات تهیه می شود. برای تهیه آش انار شمالی ابتدا برنج و لپه را می پزند. سپس سبزیجات معطر رب انار دانه انار و ادویه جات را به آن اضافه می کنند و اجازه می دهند تا آش به آرامی بپزد. آش انار شمالی طعمی ترش و شیرین دارد و به عنوان یک غذای مقوی و سالم در شب یلدا سرو می شود. طعم خاص و متفاوت این آش آن را به یکی از محبوب ترین غذاهای گیلانی در فصل پاییز و زمستان تبدیل کرده است.

رسم غذای شب یلدا در گیلان

رسم غذای شب یلدا در گیلان نشان دهنده اهمیت این شب و ارزش های خانوادگی در این منطقه است. گیلانی ها در این شب سعی می کنند با تهیه بهترین و خوشمزه ترین غذاها شبی خاطره انگیز را برای خانواده خود رقم بزنند. تنوع غذاها و تنقلات در سفره شب یلدای گیلانی ها نشان دهنده غنای فرهنگی و تنوع اقلیمی این منطقه است. استفاده از مواد اولیه تازه و محلی طعم و عطر بی نظیری به این غذاها می بخشد. علاوه بر این نحوه چیدمان سفره و تزیین غذاها نیز از اهمیت ویژه ای برخوردار است. گیلانی ها با سلیقه و هنر خود سفره ای زیبا و چشم نواز را برای شب یلدا آماده می کنند.

خوراکی های شهرهای مختلف در شب یلدا

همانطور که گفته شد گیلان دارای تنوع غذایی بالایی است و هر شهر و روستای آن خوراکی های خاص خود را برای شب یلدا دارد. به عنوان مثال در شهر رشت فسنجان با گوشت اردک یکی از غذاهای اصلی شب یلدا است. در شهر لاهیجان کدو حلوایی پخته شده با دارچین و شکر به عنوان یک دسر خوشمزه سرو می شود. در شهر انزلی ماهی دودی با ترش تره یکی از غذاهای محبوب شب یلدا است. در شهر رودبار زیتون پرورده و سیر ترشی از چاشنی های اصلی سفره شب یلدا هستند. این تنوع خوراکی ها نشان دهنده غنای فرهنگی و تنوع اقلیمی گیلان است و باعث می شود که شب یلدا در هر شهر و روستای این منطقه تجربه ای متفاوت و لذت بخش باشد.

فلسفه نام گذاری شب یلدا چیست؟

یلدا در زبان سریانی به معنای تولد است. ایرانیان باستان معتقد بودند که در این شب خورشید دوباره متولد می شود و روزها طولانی تر می شوند.

کونوس چیست و چه جایگاهی در شب یلدا گیلان دارد؟

کونوس همان ازگیل است که به روش خاصی برای شب یلدا آماده می شود. ازگیل ها را در خمره هایی پر از آب و نمک می ریزند و برای چند ماه نگهداری می کنند.

چه میوه هایی در شب یلدا خورده می شود؟

انار هندوانه ازگیل خرمالو به گلابی نارنگی لیمو و پرتقال از جمله میوه هایی هستند که در شب یلدا بر سر سفره قرار می گیرند.