سوگ سینمای مستقل/ به نظر می رسد سینمای ایران از این پس یا دولتی است یا برای جشنواره خارجی

به گزارش خبرگزاری آرتیو؛ سال اول که فیلم ها و سیاست های جشنواره تحت تاثیر دولت قبل بود، سال پیش هم رخدادهای پسامرگ مهسا چنان سیطره بر همه چیز زده بود که اساساً جشنواره حتی برای خود دولت هم خیلی محلی از اعراب نداشت. امسال اما مدیران فرهنگی دولت رییسی، وقت، سرمایه و مجالی داشتند تا سلیقه و سیاست خود را عیان کنند، که کردند. تنها شگفتی جشنواره اما شیوه دعا خواندن مدیر سینمایی بود. خلاف نظر دوستان ایشان که مدام می نویسند نقدها به اشتباه خواندن دعای تحویل سال ایشان همه از سر بغض و کینه و برای پوشاندن دستاوردهای جشنواره است، معتقدم که همین نحوه دعا خواندن جناب خزاعی نشانه ای از وضعیتی است که در آن دچاریم. وضعیتی که فقط خاص فرهنگ و مدیرانش نیست و بر دیگر ساحات اداره کشور هم سیطره دارد.

روزنامه هم میهن نوشت: وضعیتی که دست های کاملاً خالی مدیران را نشان می دهد. اینکه انبان آنها حتی از چیزهایی هم که داعیه آن را دارند و گمان می کنند که ملک طلق آنهاست هم خالیست. مسیله فقط غلط خواندن یکی از معروف ترین یا در واقع معروف ترین دعا میان ایرانیان نیست، مسیله این است که کسانی در حال سیاستگذاری کلان هستند که از عامی ترین مردمی هم که می خواهند برای آنها سیاستگذاری کنند هم دانش کمتری داشتند. به قول مولانا، آدمی مخفیست در زیر زبان/ این زبان پرده ست بر درگاه جان – چونک بادی پرده را در هم کشید/ سرّ صحن خانه شد بر ما پدید. برای همین مایه شگفتی است که مدیری با آن ادعاها، دعایی معروف، معروف ترین دعای ایران را چنین غلط بخواند و بیشتر از شگفتی مایه اندوهی عمیق است برای آنان که دغدغه ایران را دارند. دغدغه اینکه با چنین کشتیبانانی که به کدام سو خواهیم رفت؟

البته این تنها نکته در گفتار محمد خزاعی نبود که می توان از آن برای تحلیل وضعیت کنونی و آینده سینما استفاده کرد. پرفورمنس و گفتار خزاعی در اختتامیه جشنواره فجر تکمیل کننده روند جشنواره از انتخاب تا برگزاری بود. او در کردار و گفتار هم می خواست این نشانه واضح را بدهد که روال دیگر مانند روزهای اوج سینما و جشنواره نیست، تا به قول معروف رود بیرون هرکه بیرونی بود.

در واقع مسیولان سینمایی دولت فارغ از سطح دانش و کاربلدی شان، گویی تنها برای اقلیتی خاص از جامعه متنوع و بزرگ ایران سیاستگذاری می کنند و تعمد دارند در اینکه واضحاً بگویند دیگران را نادیده می گیرند. در عالم کسب وکارها اصطلاحی داریم با نام شخصی سازی شده یا همان کاستومایز. به این معنا که کسب وکار محصولش را بر حسب نیاز و خواست مشتری خاص طراحی می کند. احتمالاً دولت آقای رییسی با عنایت به این مفهوم سیاست های خود را تنها برای گروهی خاص از جامعه در همه حوزه ها، از پزشکی گرفته تا مسکن و گردشگری طراحی می کند. در این میان سیاست های فرهنگی هم ویترین است و جشنواره فجر مهم ترین دورهمی فعالان و مخاطبان این سیاستگذاری.

اگر سال های قبل در کنار فیلم های سفارشی نهادهای دولتی و حاکمیتی چند فیلم مستقل تر هم وجود می داشت، این جشنواره دیگر رقابت میان روابط عمومی حوزه هنری، فارابی و اوج است که سیمرغ کدام یک بیشتر است. البته که آقای خزاعی هم اینجا یک لغزش زبانی دیگر داشت؛ آنجا که برای توجیه حجم فیلم های سفارشی از بزرگانی چون کیارستمی، بیضایی و مهرجویی نام می برد و می گوید که اینان هم با حمایت نهادهای دولتی فیلم ساخته اند.

فارغ از صحت ادعای ایشان در این باره و تفاوت کانون پرورش فکری با نهادهایی که این روزها در حوزه فیلمسازی فعالیت می کنند، در کلام جناب مدیر یک پیش فرض وجود دارد، اینکه بزرگان سینما یعنی آنان که نام برد و سینما یعنی آثار آنها. حال سوال این است که مسیر شما جناب خزاعی و جشنواره ای که برگزار کردید به عنوان مهمترین دستاورد سیاست های شما چه ربطی به سینمای این بزرگان دارد؟ بزرگانی که شما نام شان را برای اعتبار بخشیدن به عملی خرج می کنید.

آنچه شما از سینما درک می کنید و مطلوب شما است چه نسبتی با سینمای کیارستمی دارد؟ یا اگر بیضایی را شما به عنوان یک نام اعتباردار می شناسید به عنوان مدیر ارشد سینمایی کشور چه گامی برای مهیا کردن فضای کاری او در ایران انجام داده اید؟ در واقع این تناقض ها برای اذهان سوالات متعددی ایجاد می کند. اینکه اگر نام ها را اعتباردار می دانید سیاست ها و مدیریت تان چه نسبتی با آن نام ها دارد و اگر آنها را معتبر نمی دانید چرا جایی که می خواهید به عمل خودتان اعتبار دهید از آن نام ها استفاده می کنید. در واقع اینجاهاست که به قول مولانا سر صحن خانه هویدا می شود.

ای کاش که نتایج این گفتار و کردار به همین جشنواره ختم می شد. به نظر با این وضعیت دیگر باید با سینمای مستقل و سینمایی که بالذات دغدغه اش سینما باشد، خداحافظی کرد. سینمای رسمی داخل ایران که به زعم مدیر سینمایی در جشنواره فجر تحویل شد گویی شعبه ای از جشنواره عمار شده است. فیلم هایی با رویکردی ایدیولوژیک مبتنی بر ساخت سیاسی با مخاطبان خاص و محدود خودش در کنار کمدی های مبتذل بر سینماها سیطره خواهد زد. آن بخشی از سینماگرانی هم که سودای جشنواره خارجی داشتند و از همان خلق ایده فقط به جشنواره خارجی فکر می کردند، گسترده تر خواهند شد و شاهد حضور سینماگران ایرانی بیشتری از داخل و خارج در جشنواره های خارجی خواهیم بود. مسیله این است که دغدغه هیچ یک از این دو طیف سینما نخواهد بود و از همان ابتدا برای پسند عده ای خاص دست به خلق و تولید می زنند. بوالعجب مدیرانی که چنین چیزی را نمی بینند و به خیال خودشان بساط سینمایی که سیاه نمایی می کرد و ناامیدی رواج می داد، دیگر جمع شده است. کاش این مدیران حداقل در خلوت با خودشان فکر کنند که آیا همه تولیدات آنها اندازه یک فیلم ایرانی که اخیراً در جشنواره خارجی نمایش داده شد و نسخه قاچاق آن منتشر شد، دیده خواهد شد؟

22057