فورک های بیت کوین را نام ببرید

فورک ها در دنیای بیت کوین و بلاک چین، به انشعاباتی در پروتکل شبکه گفته می شود که در طول زمان برای پاسخ به نیازها یا دیدگاه های مختلف به وجود آمده اند. این انشعابات منجر به پیدایش ارزهای دیجیتال جدید یا تغییرات مهم در ساختار بیت کوین شده اند. فورک های برجسته بیت کوین شامل بیت کوین کش (BCH)، بیت کوین گلد (BTG)، بیت کوین اس وی (BSV)، بیت کوین دایموند (BCD)، لایت کوین (LTC)، بیت کوین ایکس تی (Bitcoin XT)، بیت کوین کلاسیک (Bitcoin Classic) و همچنین سافت فورک مهم سگویت (SegWit) هستند که هر یک داستانی از تکامل و تغییر در این شبکه پیشگام را روایت می کنند.

تاریخچه بیت کوین، این ارز دیجیتال پیشگام و محبوب، پر از فراز و نشیب ها و نقاط عطفی است که آن را به جایگاه کنونی اش رسانده است. در این مسیر پرتحول، یکی از مهم ترین پدیده ها، ظهور فورک یا همان انشعاب ها بوده است. شاید در نگاه اول، این کلمه کمی پیچیده به نظر برسد، اما در واقع، فورک ها بازتابی از طبیعت غیرمتمرکز و متن باز بیت کوین هستند؛ ویژگی هایی که به جامعه آن اجازه می دهند تا در مورد آینده پروتکل و مسیر پیشرفت آن بحث و تبادل نظر کنند و در صورت لزوم، تغییراتی را اعمال کنند.

فورک چیست؟ درک پایه انشعاب در بلاک چین

تصور کنید یک مسیر رودخانه پیش روی شماست که به آرامی در حال حرکت است. گاهی اوقات، به دلایل طبیعی یا دخالت انسان، این رودخانه به دو شاخه تقسیم می شود. در دنیای بلاک چین نیز مفهوم «فورک» شباهت زیادی به همین انشعاب رودخانه دارد. فورک، که به آن «چنگال» یا «انشعاب» نیز گفته می شود، در واقع به هرگونه تغییری در پروتکل و قوانین یک بلاک چین اشاره دارد. این تغییر می تواند به سادگی یک بهینه سازی کوچک باشد یا به بزرگی ایجاد یک ارز دیجیتال کاملاً جدید. تمامی نودها در یک شبکه بلاک چین بر اساس مجموعه ای از قوانین (پروتکل) برای تایید و اعتباربخشی تراکنش ها و بلوک ها عمل می کنند. وقتی این قوانین تغییر می کنند، یک فورک رخ می دهد.

انواع فورک ها: سافت فورک و هارد فورک

فورک ها در دو دسته اصلی قرار می گیرند که هر یک پیامدهای متفاوتی برای شبکه دارند:

سافت فورک (Soft Fork)

سافت فورک را می توان به روزرسانی ای تشبیه کرد که با نسخه های قبلی سازگار است. یعنی، اگر نودهای شبکه نرم افزار خود را به روز نکنند، همچنان می توانند با نودهای به روز شده ارتباط برقرار کرده و بلاک های جدید را تایید کنند، اما نمی توانند از ویژگی های جدید استفاده کنند یا بلاک هایی را که با قوانین جدید ناسازگار هستند، ایجاد نمایند. این نوع فورک بیشتر شبیه به اضافه کردن یک قانون جدید یا سخت گیرانه تر کردن قوانین موجود است. به عنوان مثال، اگر قبلاً می شد تراکنش هایی با فرمت X و Y را انجام داد، با یک سافت فورک ممکن است فقط تراکنش های X مجاز شوند. مشهورترین نمونه سافت فورک بیت کوین، فعال سازی سگویت (SegWit) در سال ۲۰۱۷ بود که ساختار داده های تراکنش ها را بهینه سازی کرد تا ظرفیت بلاک ها افزایش یابد.

هارد فورک (Hard Fork)

در مقابل، هارد فورک به مثابه ایجاد یک مسیر کاملاً جدید و ناسازگار با مسیر قبلی است. وقتی یک هارد فورک رخ می دهد، نودهایی که به نسخه جدید پروتکل به روزرسانی نمی شوند، دیگر نمی توانند با نودهای به روز شده ارتباط برقرار کنند و به نوعی از زنجیره اصلی جدا می شوند. این اتفاق می تواند به تولد یک بلاک چین و ارز دیجیتال کاملاً جدید منجر شود که تاریخچه تراکنشی مشترکی تا نقطه فورک با بلاک چین اصلی دارد، اما پس از آن مسیر خود را در پیش می گیرد. بیت کوین کش (BCH) بارزترین نمونه یک هارد فورک بیت کوین است که از زنجیره اصلی منشعب شد و قوانین جدیدی مانند افزایش حجم بلاک را در پیش گرفت.

چرا بیت کوین فورک می شود؟ دلایل اصلی انشعابات

پدیده فورک در اکوسیستم بیت کوین و سایر ارزهای دیجیتال، نتیجه منطقی ماهیت غیرمتمرکز و متن باز آن ها است. زمانی که هیچ نهاد مرکزی برای تصمیم گیری وجود ندارد، هرگونه تغییر یا بهبود باید از طریق اجماع جامعه صورت گیرد. این فرآیند اغلب به دلایل مختلفی به انشعاب منجر می شود:

• بهبود مقیاس پذیری و سرعت شبکه: با افزایش کاربران و تراکنش ها، شبکه های بلاک چین با چالش مقیاس پذیری مواجه می شوند. به این معنا که ظرفیت پردازش تراکنش های آن ها ممکن است محدود باشد و منجر به تاخیر و افزایش کارمزد شود. بسیاری از فورک ها با هدف افزایش حجم بلاک ها یا بهینه سازی ساختار تراکنش ها برای افزایش سرعت و کاهش هزینه طراحی شده اند.
• افزودن قابلیت های جدید و نوآوری: توسعه دهندگان ممکن است بخواهند قابلیت های جدیدی را به پروتکل اضافه کنند که در نسخه اصلی وجود ندارد. این قابلیت ها می توانند شامل بهبودهای امنیتی، افزودن امکانات حریم خصوصی، یا ویژگی های جدید برای کاربردپذیری بیشتر باشند.
• رفع باگ ها و آسیب پذیری های امنیتی: هر سیستم نرم افزاری ممکن است دارای باگ ها یا نقاط ضعف امنیتی باشد. فورک ها راهی برای اعمال تغییرات ضروری جهت رفع این مشکلات و افزایش امنیت کلی شبکه هستند.
• اختلاف نظر و تفاوت دیدگاه در جامعه توسعه دهندگان و ماینرها: شاید مهم ترین دلیل فورک ها، اختلاف فلسفی یا فنی میان اعضای جامعه بیت کوین باشد. به دلیل نبود یک مرجع مرکزی، گروه های مختلف ممکن است در مورد بهترین مسیر برای آینده شبکه به توافق نرسند. این اختلافات گاهی آنقدر عمیق می شوند که به جدایی و ایجاد یک زنجیره مستقل منجر می گردند. اختلافات بر سر حجم بلاک یا چگونگی رسیدگی به مقیاس پذیری، نمونه های بارزی از این تفاوت دیدگاه ها هستند که منجر به فورک های مهمی در تاریخ بیت کوین شده اند.

معرفی مهم ترین و شناخته شده ترین فورک های بیت کوین

در طول تاریخ بیت کوین، انشعابات متعددی رخ داده است که هر کدام داستان و دلایل خاص خود را دارند. برخی از این فورک ها به دلیل اهمیت تاریخی، تاثیر بر اکوسیستم، یا بحث هایی که به دنبال داشتند، شهرت بیشتری پیدا کرده اند. برای درک بهتر، این فورک ها را به دو دسته اصلی تقسیم می کنیم: فورک های بلاک چین بیت کوین (هارد فورک هایی که مستقیماً از زنجیره بیت کوین منشعب شدند) و فورک های کدبیس بیت کوین (پروژه هایی که از کد منبع بیت کوین الهام گرفته اند اما لزوماً از زنجیره آن انشعاب نیافتند).

الف) فورک های بلاک چین بیت کوین (Hard Forks)

این فورک ها مستقیماً از زنجیره اصلی بیت کوین جدا شده اند و به دارندگان بیت کوین در زمان فورک، به ازای هر واحد بیت کوین، مقداری از کوین جدید را داده اند. این اتفاق اغلب پس از اختلافات عمیق در جامعه رخ داده است.

بیت کوین کش (Bitcoin Cash – BCH)

تاریخ فورک: 1 آگوست 2017

یکی از مهم ترین و جنجالی ترین فورک های بیت کوین، پیدایش بیت کوین کش بود. دلیل اصلی ایجاد این فورک، اختلاف نظر بر سر راه حل مشکل مقیاس پذیری بیت کوین بود. گروهی از توسعه دهندگان و ماینرها اعتقاد داشتند که افزایش حجم بلاک (از 1 مگابایت) بهترین راه برای افزایش سرعت و کاهش کارمزد تراکنش ها است، در حالی که گروهی دیگر با سگویت موافق بودند. با عدم اجماع، بیت کوین کش با افزایش حجم بلاک به 8 مگابایت (و سپس 32 مگابایت) راه خود را جدا کرد. هدف آن ها این بود که بیت کوین کش به عنوان یک پول نقد الکترونیکی همتا به همتا کارایی بیشتری داشته باشد. سرعت بالاتر تراکنش و کارمزد کمتر از ویژگی های کلیدی آن محسوب می شود. بیت کوین کش نیز خود بعدها به انشعابات دیگری مانند بیت کوین اس وی (BSV) منجر شد.

بیت کوین گلد (Bitcoin Gold – BTG)

تاریخ فورک: 24 اکتبر 2017

چند ماه پس از بیت کوین کش، بیت کوین گلد به صحنه آمد. هدف اصلی این فورک، بازگرداندن امکان استخراج با استفاده از کارت های گرافیک (GPU) بود تا از تمرکز استخراج در دست ماینرهای بزرگ با دستگاه های تخصصی ASIC جلوگیری کند. تیم توسعه بیت کوین گلد اعتقاد داشتند که این تغییر به تمرکززدایی فرآیند استخراج کمک می کند و آن را برای افراد عادی نیز در دسترس قرار می دهد. آن ها الگوریتم اجماع اثبات کار (PoW) را از SHA-256 به Equihash تغییر دادند.

بیت کوین اس وی (Bitcoin SV – BSV)

تاریخ فورک: 15 نوامبر 2018 (انشعاب از بیت کوین کش)

بیت کوین اس وی (SV مخفف Satoshi Vision به معنای دیدگاه ساتوشی) در واقع یک انشعاب از خود بیت کوین کش بود. دلیل اصلی ایجاد آن، بازگرداندن بینش اصلی ساتوشی ناکاموتو بود که توسط کریگ رایت، یکی از چهره های بحث برانگیز این فضا، مطرح شد. حامیان بیت کوین اس وی بر این باور بودند که باید حجم بلاک ها را به شدت افزایش داد (تا 200 مگابایت و حتی بیشتر) تا مقیاس پذیری عظیم روی زنجیره امکان پذیر شود و شبکه به عنوان یک سیستم پرداخت جهانی عمل کند. تاکید بر بلاک های بسیار بزرگ و عملکردهای قوی به عنوان یک پول الکترونیکی همتا به همتا از ویژگی های اصلی آن است.

بیت کوین دایموند (Bitcoin Diamond – BCD)

تاریخ فورک: 24 نوامبر 2017

بیت کوین دایموند یکی دیگر از فورک های سال 2017 بود که با اهداف مشخصی پا به عرصه گذاشت. این فورک به دنبال حل مشکلاتی نظیر سرعت پایین تأیید تراکنش ها، کارمزدهای بالا، و نگرانی های مربوط به حریم خصوصی در شبکه اصلی بیت کوین بود. همچنین، توسعه دهندگان بیت کوین دایموند تعداد کل کوین ها را از 21 میلیون به 210 میلیون افزایش دادند تا دسترسی به آن برای عموم آسان تر شود. این فورک نیز از الگوریتم X13 استفاده می کند و اندازه بلاک آن 8 مگابایت است.

فورک های بیت کوین، هرچند چالش هایی را به همراه داشته اند، اما فرصت های بی نظیری را برای نوآوری و بهبود پروتکل های بلاک چین فراهم کرده اند. آن ها نشان دهنده پویایی و قدرت جامعه یک شبکه غیرمتمرکز هستند.

ب) فورک های کدبیس بیت کوین و پروژه های مرتبط

این دسته شامل پروژه هایی است که کد منبع بیت کوین را به عنوان پایه خود قرار داده اند و با اعمال تغییراتی، یک ارز دیجیتال مستقل را ایجاد کرده اند. این فورک ها به معنای واقعی کلمه از زنجیره اصلی بیت کوین منشعب نشده اند (یعنی به دارندگان BTC در زمان فورک، کوین جدیدی تعلق نگرفته است)، اما از نظر فنی، از کدبیس آن ریشه گرفته اند.

لایت کوین (Litecoin – LTC)

تاریخ: اکتبر 2011

لایت کوین یکی از اولین و موفق ترین فورک های کدبیس بیت کوین محسوب می شود. چارلی لی، خالق لایت کوین، قصد داشت آن را به عنوان نقره در برابر طلای بیت کوین معرفی کند. این پروژه با تغییراتی در کد منبع بیت کوین ایجاد شد، از جمله: زمان بلاک سریع تر (2.5 دقیقه در مقابل 10 دقیقه بیت کوین)، الگوریتم استخراج متفاوت (Scrypt به جای SHA-256) که امکان استخراج با CPU و GPU را فراهم می کرد، و تعداد کل کوین های بیشتر (84 میلیون در مقابل 21 میلیون). لایت کوین از ابتدا به عنوان یک سیستم پرداخت سریع تر برای تراکنش های کوچکتر طراحی شد و از قابلیت هایی مانند سگویت و شبکه لایتنینگ پیش از بیت کوین بهره مند شد.

بیت کوین ایکس تی (Bitcoin XT)

تاریخ: دسامبر 2014

بیت کوین ایکس تی تلاشی زودرس برای حل مشکل مقیاس پذیری بیت کوین بود. این پروژه به رهبری مایک هرن (Mike Hearn) و گاوین آندرسن (Gavin Andresen) پیشنهاد افزایش حجم بلاک بیت کوین به 8 مگابایت را مطرح کرد. هدف، افزایش توان عملیاتی شبکه برای پشتیبانی از تعداد بیشتری تراکنش در ثانیه بود. با این حال، بیت کوین ایکس تی به دلیل عدم حمایت کافی از سوی جامعه و ماینرها، نتوانست به پذیرش گسترده دست یابد و در نهایت شکست خورد.

بیت کوین کلاسیک (Bitcoin Classic)

تاریخ: فوریه 2016

پس از ناکامی بیت کوین ایکس تی، بحث بر سر افزایش حجم بلاک همچنان ادامه داشت و گروه دیگری از توسعه دهندگان، بیت کوین کلاسیک را راه اندازی کردند. این پروژه ابتدا پیشنهاد افزایش حجم بلاک به 2 مگابایت و سپس به 3 مگابایت را داد. مانند ایکس تی، بیت کوین کلاسیک نیز به دنبال راه حلی برای مقیاس پذیری بود اما به دلیل اختلافات شدید در جامعه و عدم توافق بر سر اندازه بلاک، نتوانست به هدف خود برسد و فعالیت آن به مرور زمان کاهش یافت.

سگویت (Segregated Witness – SegWit)

تاریخ: فعال سازی در آگوست 2017

سگویت، برخلاف فورک های بلاک چین که یک کوین جدید ایجاد می کنند، یک سافت فورک بود. این بهینه سازی، ساختار داده های تراکنش را تغییر داد تا امضاهای دیجیتال (که بخش زیادی از فضای بلاک را اشغال می کنند) از اطلاعات اصلی تراکنش جدا شوند. با این کار، فضای بیشتری در هر بلاک برای تراکنش ها آزاد شد و ظرفیت بلاک بیت کوین بدون افزایش مستقیم اندازه آن، عملاً افزایش یافت. فعال سازی سگویت نقطه عطف مهمی در تاریخ بیت کوین بود و در عین حال، به دلیل مخالفت برخی گروه ها، به هارد فورک بیت کوین کش منجر شد.

آیا فورک های بیت کوین خطرناک هستند؟ ارزیابی ریسک ها و مزایا

وقوع فورک در یک شبکه بلاک چینی، همواره با بحث ها و پیامدهای گوناگونی همراه است. این رویدادها، همچون دو راهی در یک مسیر پر پیچ و خم، می توانند هم فرصت هایی برای پیشرفت باشند و هم ریسک هایی را به همراه داشته باشند.

ریسک ها

• نوسانات قیمت: فورک ها می توانند منجر به نوسانات شدید قیمتی در هر دو زنجیره (قدیمی و جدید) شوند. عدم قطعیت درباره آینده هر یک از ارزها، سرمایه گذاران را به واکنش های هیجانی واداشته و بازار را بی ثبات می کند.
• تقسیم جامعه کاربری: یک فورک اغلب به معنای تقسیم جامعه کاربران، توسعه دهندگان، ماینرها و نودها به دو گروه با دیدگاه های متفاوت است. این تقسیم می تواند به کاهش حمایت از یکی از زنجیره ها و در نتیجه، تضعیف امنیت و نقدینگی آن منجر شود.
• کاهش امنیت زنجیره قدیمی (در صورت مهاجرت ماینرها): اگر تعداد زیادی از ماینرها به زنجیره جدید مهاجرت کنند، قدرت هش (Hash Power) زنجیره قدیمی کاهش می یابد. این اتفاق می تواند زنجیره قدیمی را در برابر حملاتی مانند «حمله 51 درصدی» آسیب پذیر کند، که در آن یک گروه کنترل بیش از نیمی از قدرت محاسباتی شبکه را در دست می گیرد و می تواند تراکنش ها را دستکاری کند.
• ابهام قانونی و نظارتی: فورک ها می توانند ابهاماتی را در زمینه قوانین مالیاتی و نظارتی ایجاد کنند، به ویژه اگر کوین های جدیدی به وجود آیند.

مزایا

• بهبود عملکرد شبکه: فورک ها اغلب با هدف رفع مشکلات موجود در شبکه، مانند مقیاس پذیری پایین، سرعت کم تراکنش ها، یا کارمزدهای بالا، اتفاق می افتند. اگر فورک موفقیت آمیز باشد، می تواند به بهبود چشمگیر عملکرد کلی شبکه منجر شود.
• نوآوری و افزودن قابلیت های جدید: فورک ها به توسعه دهندگان اجازه می دهند تا ایده های جدید و قابلیت های نوآورانه ای را آزمایش کنند که ممکن است در پروتکل اصلی قابل پیاده سازی نباشند. این نوآوری ها می توانند شامل بهبود حریم خصوصی، روش های جدید اجماع، یا کاربردهای جدید بلاک چین باشند.
• حل مشکلات موجود و گزینه های جدید: در مواردی که جامعه بر سر یک مشکل اساسی در پروتکل اصلی به توافق نمی رسد، فورک به عنوان راهی برای ارائه یک راه حل جایگزین عمل می کند. این امر به کاربران و ماینرها حق انتخاب می دهد تا به زنجیره ای بپیوندند که با دیدگاه ها و نیازهای آن ها همخوانی بیشتری دارد.
• حفظ ماهیت غیرمتمرکز: در نهایت، فورک ها بازتابی از طبیعت غیرمتمرکز بلاک چین هستند. آن ها نشان می دهند که هیچ قدرت مرکزی نمی تواند به تنهایی آینده شبکه را تعیین کند، بلکه این جامعه است که با اجماع یا انشعاب، مسیر را مشخص می کند.

فورک ها، در واقع، بخش جدایی ناپذیری از فرآیند توسعه در یک سیستم غیرمتمرکز محسوب می شوند و علیرغم چالش های احتمالی، زمینه را برای تکامل و نوآوری در دنیای بلاک چین فراهم می کنند.

نتیجه گیری: تکامل بیت کوین از طریق انشعابات

سفر بیت کوین، از زمان پیدایش آن تاکنون، داستانی از نوآوری، چالش ها، و البته انشعابات بوده است. فورک ها، چه از نوع سافت فورک و چه هارد فورک، نقش حیاتی در شکل گیری و تکامل این ارز دیجیتال پیشگام ایفا کرده اند. آن ها نه تنها راهی برای اعمال تغییرات فنی و رفع محدودیت ها فراهم آورده اند، بلکه بستر مناسبی برای ظهور دیدگاه های متفاوت در مورد آینده بیت کوین نیز بوده اند.

همانطور که مشاهده شد، هر فورک داستانی منحصر به فرد از نیازها و اختلاف نظرهایی را روایت می کند که در جامعه بیت کوین به وجود آمده اند. از تلاش برای افزایش مقیاس پذیری (مانند بیت کوین کش و بیت کوین ایکس تی) و تمرکززدایی استخراج (مانند بیت کوین گلد) گرفته تا بهبودهای ساختاری (مانند سگویت)، هر انشعاب اثری ماندگار بر جای گذاشته است. برخی از این فورک ها به ارزهای دیجیتال مستقلی تبدیل شده اند که مسیر خود را ادامه می دهند، در حالی که برخی دیگر نتوانسته اند حمایت کافی را به دست آورند و به تدریج به حاشیه رانده شده اند. با این حال، حتی فورک های ناموفق نیز درس هایی ارزشمند برای جامعه بلاک چین داشته اند.

در نهایت، می توان گفت فورک ها جزء طبیعی و اجتناب ناپذیری از تکامل یک سیستم غیرمتمرکز مانند بیت کوین هستند. آن ها همزمان که فرصت هایی برای بهبود، نوآوری و آزادی انتخاب فراهم می آورند، با چالش هایی مانند نوسانات بازار، تقسیم جامعه و ریسک های امنیتی نیز همراه هستند. درک این پدیده به کاربران، سرمایه گذاران و توسعه دهندگان کمک می کند تا با دیدی بازتر به آینده بیت کوین و کل اکوسیستم ارزهای دیجیتال بنگرند و تصمیمات آگاهانه تری اتخاذ کنند. تاریخچه فورک ها نشان می دهد که بیت کوین موجودی زنده و پویا است که پیوسته در حال سازگاری و تکامل برای پاسخگویی به نیازهای در حال تغییر جهان است.