مذاکره غیرمستقیم ایران و آمریکا؛ وزن کشی تازه دیپلماسی خواهان و جنگ طلب ها در کاخ سفید

به گزارش آرتیو تا همین چند روز پیش که جمهوری اسلامی ایران از آمریکا به خاطر تهدید به بمباران در صورت عدم توافق تهران با واشنگتن به شورای امنیت سازمان ملل شکایت کرد بسیاری از ناظران تصور می کردند اوضاع کاملا به سود جریان ضدایرانی در کاخ سفید است و مذاکره جویان قادر به عرض اندام مقابل جنگ طلبان نیستند.

به گزارش ایرنا اظهارات دوشنبه شب «دونالد ترامپ» در دیدار با «بنیامین نتانیاهو» اما بسیاری از محاسبات را تا اینجای کار به هم ریخته است؛ به خصوص محاسبات نخست وزیر رژیم صهیونستی که تصور می کرد در ملاقاتش با ترامپ می تواند نسخه خلع سلاح هسته ای لیبی برای ایران را به دولت آمریکا بقبولاند.

در این میان و به موازات آشکار شدن اختلاف نظر ترامپ با نتانیاهو که بر اقدام نظامی علیه ایران اصرار دارد برخی رسانه های غربی باز هم به دودستگی تیم سیاست خارجی دولت آمریکا در مواجهه با تهران توجه نشان می دهند.

پس از اعلان موعد و مکان مذاکرات غیرمستقیم میان ایران و آمریکا «اکسیوس» رسانه ای بود که اتفاق نظر چهره هایی مانند «جی دی ونس» معاون ترامپ با «استیو ویتکاف» نماینده ویژه رئیس جمهوری ایالات متحده در امور خاورمیانه برای توسل به دیپلماسی در مواجهه با جمهوری اسلامی ایران را مورد توجه قرار داد و نوشت ترامپ اکنون بیشتر با جبهه صلح طلب که از راه حل دیپلماتیک طرفداری می کنند هم راستا است.

دوقطبی مواجهه با ایران در میان پیرامونیان ترامپ

ایران همواره یکی از موضوعات محوری در سیاست خارجی دونالد ترامپ بوده است. رئیس جمهور آمریکا در طول مبارزات انتخاباتی خود و پس از آن از رویکرد دولت «جو بایدن» در قبال ایران انتقاد و بر اعمال سیاست «فشار حداکثری» از طریق تشدید تحریم ها و مقابله با فروش نفت ایران تاکید کرده است اما همزمان لزوم دستیابی به توافق هسته ای با ایران و پرهیز از جنگ را تکرار و ضمنا تصریح کرده که به دنبال تغییر رژیم در ایران نیست.

در چنین شرایطی و همچنان که اشاره شد انتخاب «مارکو روبیو» سناتور تندروی جمهوریخواه برای وزارت خارجه و «مایک والتز» چهره ای که به مواضع تند علیه ایران شهرت دارد به عنوان مشاور امنیت ملی از یک سو و ویتکاف نماینده ویژه ترامپ در امور خاورمیانه در سوی مقابل حلقه نزدیک به ترامپ را در ارتباط با ایران دچار دودستگی کرده است.

در این میان وجود چهره هایی رسانه ای مانند «تاکر کارلسون» پیرامون رئیس جمهوری آمریکا که گفته می شود به عنصری بانفوذ در کاخ سفید تبدیل شده به پیچیدگی های تصمیم گیری درباره ایران دامن زده است. علاوه بر این نام هایی چون «اریک ترامپ» سومین فرزند رئیس جمهوری آمریکا به عنوان یکی از طرفداران بانفوذ توسل به دیپلماسی از سوی برخی منابع مطرح می شود.

جبهه طرفداران دیپلماسی در هسته تصمیم گیری آمریکا

از نگاه برخی تحلیلگران استیو ویتکاف را باید مهره اصلی ترامپ در هرگونه تعامل و تصمیم گیری درباره ایران خواند. او کسی است که در مذاکرات با روسیه برای پایان دادن به جنگ اوکراین نیز بر «کیت کلوگ» فرستاده ویژه ترامپ در امور اوکراین ترجیح یافت و به جای کلوگ رهبری مذاکرات واشنگتن با مسکو برای توافق صلح اوکراین را برعهده گرفت.

ویتکاف اخیرا در مصاحبه ای خواستار سازش با ایران بر سر پرونده هسته ای شده و پیشنهاد راستی آزمایی برای نظارت سفت و سخت بر فعالیت های هسته ای ایران را ارائه کرده است. «خبرگزاری فرانسه» با اشاره به مواضع او در گزارشی یادآور شده پیشنهاد ویتکاف در واقع در راستای توافق «باراک اوباما» با ایران در سال ۲۰۱۵ است که مورد حمایت کامل طرف های اروپایی نیز قرار دارد.

تاکر کارلسون که از او به عنوان منتقد مداخله گرایی آمریکا یاد می شود و نیز چهره ای که می گویند ترامپ را در دور اول ریاست جمهوری از درگیری نظامی با ایران برحذر داشت از دیگر چهره های دارای نفوذ بر ترامپ در ارتباط با موضوع ایران به حساب می آید. کارلسون درباره هرگونه اقدام نظامی علیه ایران به ترامپ هشدار داده و گفته «حمله به ایران یقینا منجر به جنگی خواهد شد که میلیاردها دلار هزینه دارد و منجر به مرگ هزاران آمریکایی در منطقه خواهد شد.»

«ایندیپندنت» با اشاره به این موضوع نوشت کارلسون ممکن است بتواند ترامپ را از هرگونه تنش نظامی با ایران دور کند؛ همان کاری که در دوره اول ریاست جمهوری ترامپ کرد. او ژانویه ۲۰۲۰ در یک برنامه تلویزیونی هشدار داد که اگر آمریکا علیه ایران اقدام نظامی کند به مراتب بدتر از افغانستان در باتلاق گیر خواهد کرد و خروج از آن بسیار دشوار خواهد بود. پس از حمله موشکی ایران به پایگاه عین الاسد در ۸ ژانویه ۲۰۲۰ کارلسون باز در یک برنامه تلویزیونی تاکید کرد «من فکر نمی کنم پرزیدنت ترامپ به دنبال یک جنگ تمام عیار باشد. اطرافیانش ممکن است دنبال آن باشند اما افراد هوشیار و عاقل نه.»

تقلای جنگ طلب های کابینه ترامپ علیه ایران

اما این همه ماجرا نیست. در طرف دیگر میز امنیتی کاخ سفید چهره های تندرویی نشسته اند که به گروه جنگ طلب و مداخله گر معروفند. این افراد معتقدند که تنها راه توقف برنامه هسته ای ایران اقدام نظامی یا تهدید معتبر به جنگ و یا برچیدن کامل برنامه هسته ای ایران از طریق اقدام نظامی و همچنین فشار سیاسی است.

مایک والتز که در راس تیم امنیتی کاخ سفید قرار دارد چهره کلیدی این دسته است. والتز اخیرا در مصاحبه با شبکه «ان بی سی نیوز» گفته همه گزینه ها روی میز است و استفاده از گزینه نظامی علیه ایران را رد نمی کند. وی در اظهاراتی فراتر از این حتی خواستار پایان قطعی برنامه موشکی تسلیحاتی و کنار گذاشتن چرخه غنی سازی از سوی ایران شده است. والتز در ادامه به ان بی سی نیوز گفته «ایرانی ها می توانند این ها را تحویل دهند و به روشی که قابل راستی آزمایی باشد آن کنار بگذارند یا اینکه با یک سری پیامدهای دیگر مواجه شوند.»

مارکو روبیو وزیر خارجه دولت آمریکا دیگر چهره ای است که می تواند در تصمیمات نهایی کاخ سفید در قبال ایران تعیین کننده باشد. مواضع روبیو در قبال ایران نیز چیز پنهانی نیست. او از زمانی که به عنوان سناتور انتخاب شده همواره مواضع تند و تیزی علیه جمهوری اسلامی ایران داشته است؛ هرچند که در مقام اجرایی داستان کاملا متفاوت است با این حال زمینه فکری او همان مواضع قبلی است.

روبیو نیز مانند والتز خواستار برچیده شدن کامل برنامه ای هسته ای ایران است و اخیرا در یک مصاحبه در واکنش به احتمال ترور ترامپ از سوی ایران مدعی شد که آمریکا توان تغییر حکومت ایران را دارد. روبیو همچنین از مخالفان سرسخت توافق هسته ای ایران بود.

کدام گروه خط مشی نهایی کاخ سفید را تعیین می کند؟

با توجه به شکاف میان مشاوران امنیتی دولت آمریکا تصمیم گیری برای رئیس جمهور آمریکا نیز چندان ساده به نظر نمی رسد. از دید برخی ناظران و تحلیلگران مواضع دونالد ترامپ طی ماه های گذشته نشانگر نوعی سردرگمی و شک و تردید در ارتباط با موضوع ایران است.

«آمریکن اینترپرایز» در گزارشی با این موضوع که «مشاوران ترامپ درباره ایران دچار اختلاف هستند» نوشته رئیس جمهور آمریکا شخصا میان این دو دیدگاه مردد است. از یک سو او همچنان ایران را دشمن اصلی معرفی می کند ولی از سوی دیگر تمایلی به ورود به جنگی جدید ندارد و ترجیح می دهد توافقی هرچند تبلیغاتی با ایران داشته باشد که بتواند آن را پیروزی معرفی کند حتی اگر در عمل از توافق اوباما محدودتر باشد.

با این حال این گزارش رد نمی کند که برنده جدال در کاخ سفید ممکن است خط مشی نهایی دولت ترامپ را در قبال ایران تعیین کند. «متیو کانتینتی» نویسنده این گزارش و تحلیلگر «فری پرس» می گوید سیاست ترامپ در قبال ایران ممکن است در دوره دوم ریاست جمهوری اش بسته به موازنه قدرت در درون تیمش شکل بگیرد نه بر اساس استراتژی روشن و واحد. او همزمان مجذوب نمایش قدرت است و هم به شدت از هزینه های نظامی و جنگ گریزان.

اما به غیر از این آنچه تا به امروز شاهد آن بوده ایم تلاش ترامپ برای حل و فصل موضوع هسته ای ایران از طریق مذاکره است. ترامپ روز دوشنبه در دیدار با نخست وزیر اسرائیل در واشنگتن از برگزاری دور اول مذاکره با ایران در روز شنبه خبر داد؛ اظهاراتی که به سرعت به خبر اول رسانه های جهان تبدیل شد و تعجب بسیاری را نیز برانگیخت. تاکید بر شروع مذاکرات یعنی تمایل ترامپ به فرصت دادن به گزینه دیپلماسی. بنابراین تمایل به گفت وگو و مذاکره را باید تا اطلاع ثانوی و تحولات بعدی رویکرد غالب کاخ سفید در ارتباط با ایران خواند.

فارغ از این انتخاب استیو ویتکاف به عنوان مذاکره کننده ارشد آمریکا در مذاکرات روز شنبه در عمان را هم باید حامل همین پیام و نشانه دیگری از رویکرد ترامپ در قبال ایران ارزیابی کرد که نشان می دهد در وزن کشی تازه دیپلماسی خواهان و جنگ طلب ها در کاخ سفید گروه نخست فعلا دست بالا را دارند.

311311