موفقیت «وزیر خارجه شهید» در دیپلماسی با رویکرد «سیاست خارجی متوازن»

تاملی بر حضور وزیر خارجه مصر در بزرگداشت شهدای خدمت؛

سفر سامح شکری وزیر امور خارجه مصر به تهران جهت شرکت در مراسم بزرگداشت شهدای فقید قوه مجریه، نقطه آشکارساز دیپلماسی موفقیت آمیز منطقه ای دولت سیزدهم و روند رو به جلوی احیای روابط تهران-قاهره به عنوان دو بازیگر مهم در منطقه غرب آسیا و شمال آفریقاست.

گروه سیاست خبرگزاری علم و فناوری آرتیو، حنیف غفاری؛ سفر سامح شکری وزیر امور خارجه مصر به تهران جهت شرکت در مراسم بزرگداشت شهدای فقید قوه مجریه، نقطه آشکارساز دیپلماسی موفقیت آمیز منطقه ای دولت سیزدهم و روند رو به جلوی احیای روابط تهران-قاهره به عنوان دو بازیگر مهم در منطقه غرب آسیا و شمال آفریقاست. احیای دیپلماسی منطقه ای، آن هم از موضع قدرت و عزت یکی از بزرگ ترین دستاورد های دولت سیزدهم در عرصه سیاست خارجی محسوب می شود.

در همین راستا  شهید امیرعبداللهیان وزیر امورخارجه فقید کشورمان را می توان سکاندار متعهد  دستگاه دیپلماسی کشورمان در طول سه سال اخیر قلمداد کرد. در این خصوص نکاتی وجود دارد که نمی توان به سادگی از کنار آنها عبورکرد.

نخست اینکه امیرعبداللهیان به اصالت دیپلماسی منطقه ای در برابر دیپلماسی فرامنطقه ای اعتقاد راسخ داشت. این دیپلمات شهید و متعهد، به مانند رییس جمهور شهید کشورمان بر این باور بود که قدرت منطقه ای، تضمین کننده قدرت فرامنطقه ای و متعاقبا، در دیگر ابعاد روابط خارجی نیز فرصت ساز و تهدیدزدا خواهد بود.

بی دلیل نبود که از همان روز های نخست حضور شهید امیرعبداللهیان در مسند وزارت امور خارجه دولت سیزدهم، این ریل گذاری با سرعت  و دقتی مضاعف پیش رفت. عادی سازی روابط ایران با کشور هایی مانند مصر، عربستان سعودی، بحرین، اردن و …، آن هم از منظر قدرت و بر اساس نفع متقابل، تبدیل به یک فرمول راهبردی -تاکتیکی در این برهه زمانی حساس و مهم گردید.  

نکته دوم اینکه شهید امیرعبداللهیان، در روند احیای روابط دیپلماتیک با کشور مصر، تمرکز زیادی بر تحقق اصل همکاری و هم افزایی در حوزه روابط بین الملل داشت. به عبارت بهتر، وزیر امور خارجه کشورمان احیای روابط با کشور های منطقه را یک اقدام صوری یا شکلی نمی دانست و برای آن اهمیت ماهوی قایل بود. در این رویکرد، اشتراک منافع (ولو به صورت حداقلی) تبدیل به دستمایه ای جهت ایجاد و بسط همکاری های متقابل خواهد شد.

امیرعبداللهیان از یک سو وزن ژیو پلی تیک و قدرت استراتژیک مصر را در عرصه دیپلماسی منطقه ای با رویکردی واقع بینانه محاسبه کرد و متقابلا، توانست در اقناع همتای مصری خود در پذیرش قدرت ذاتی و اکتسابی ایران در منطقه، موفق و موثر عمل کند. نتیجه این رفت و برگشت، احیای نسبی روابط تهران-قاهره و حرکت این دو بازیگر مهم منطقه ای برای عادی سازی نهایی و رسمی روابط است.  

نکته سوم، مربوط به درک رییس  فقید دستگاه دیپلماسی و سیاست خارجی کشورمان از مفهوم سیاست خارجی متوازن  است. اساسا قرایتی که دولت سیزدهم از مفهوم «سیاست خارجی متوازن» دارد بر این مبنا است که در ابتدا وزن هر بازیگر در نظام بین الملل به درستی سنجیده شود و سپس نسبت آن بازیگر با منافع ملی ما مشخص و بر اساس این دو مولفه رابطه ما با آن بازیگر تنظیم می گردد.

این یک نقشه راه و چارچوب عملیاتی مهم در عرصه دیپلماسی کشورمان محسوب می شود که باید آن را به مثابه میراثی ارزشمند در دولت های آتی نیز حفظ کرد.

شهید امیرعبداللهیان را از این حیث می توان دیپلماتی متعهد و خلاق در عرصه سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران قلمداد کرد که توانست بسیاری از مخاطرات بالقوه و بالقعل منطقه ای را در سایه خلق و تثبیت روابط متقابل با بازیگرانی مانند مصر، عربستان سعودی و … خنثی و حتی در مواردی آنها را تبدیل به فرصت نماید.

یاد این شهید والامقام گرامی باد.