برهانی: باید در دو سطح به اسراییل پاسخ داد/ عدم برخورد در گذشته، تل آویو را جسورتر کرد

مهسا مژدهی: در شش ماه گذشته اسراییل دست به ترور تعدادی از نظامیان ایرانی در لبنان و سوریه زد. در تازه ترین اقدام این رژیم، ساختمان مرتبط با امور کنسولی ایران در دمشق هدف قرار گرفت. اتفاقی که به عنوان نقض آشکار حقوق بین الملل معرفی شد. با این حال به نظر نمی رسد که سرزنش کشورهای شرقی و غربی و تشکیل جلسه در شورای امنیت تلاویو را نسبت به دکترین که در قبال ایران در پیش گرفته پشیمان کند. با وجود اینکه شماری از نظامیان ایرانی در ماه های اخیر به شهادت رسیده اند، اسراییلی ها قصدی برای تایید دست داشتن خود در ترور آنها ندارند. نتانیاهو تحت فشار برای پایان جنگ در غزه است. برخی از ناظران معتقدند او در حملاتی مانند آنچه در دمشق رخ داد، به دنبال باز کردن جبهه های جدید درگیری است تا تمرکز را از آنچه در غزه می گذرد دور کند.

درخبرآنلاین با سیدهادی برهانی کارشناس مسایل اسراییل درمورد دکترین اسراییل و رفتار نتانیاهو در قبال ایران به گفتگو نشسته ایم:

ارزیابی شما از تحولات اخیر در رویارویی ایران و اسراییل چیست؟ دکترین اسراییل را در قبال تهران چطور می بینید؟

حمله اخیر اسراییل به کنسولگری کشورمان در سوریه وضعیت پیچیده ای را به وجود آورده است. این حمله هجومی بی سابقه به مواضع جمهوری اسلامی ایران به شمار می آید و نشان دهنده این واقعیت است که قدرت بازدارندگی ایران در مقابل اسراییل دچار مشکل شده است. اسراییل بی محابا به مواضع ایران حمله می کند و در طول چند ماه گذشته 17 تن از فرماندهان و نیروهای ایرانی را در سوریه هدف قرار داده است. این تحول ریشه در سابقه شرایط میدانی دوطرف در طول چند سال اخیر دارد. در واقع به دلیل عدم پاسخ قاطع به حملات قبلی اسراییل این رژیم رفته رفته در انجام حملات علیه ایران جسورتر شده و این روند آینده این تحولات را نگران کننده می کند. به نظر می رسد در صورت عدم بازسازی بازدارندگی، اسراییل دامنه و عمق حملات خود را افزایش داده و به سطوح خطرناکتری بکشاند.

قدرت بازدارندگی ایران چگونه قابل بازسازی است؟

اسراییل برای حقوق بین الملل و قوانین بین المللی ارزشی قایل نیست و به قوانین درگیری نیز پایبند نیست. اسراییل زبان زور و قدرت را می فهمد. ایران ناچار است از قدرت سخت خود برای پاسخگویی استفاده کند. هر چه دیرتر این کار انجام شود هزینه های بیشتری دارد. اگر ایران قبلا و در پاسخ به اولین حملات اسراییل پاسخ مناسبی به اسراییل می داد این روند قبلا متوقف شده بود و اسراییل تا این درجه جلو نمی آمد. امروز برای متوقف کردن اسراییل به هزینه بزرگتری نیاز است و فردا این هزینه بیشتر خواهد شد. ثانیا هر گونه پاسخ به اسراییل از طریق حمله به طرفهای دیگر تاثیری بر موازنه موجود ندارد و نمی تواند بازدارندگی بیافریند و چه بسا مطلوب اسراییل باشد. حمله به کشورهای همسایه، کشورهای عربی و حتی کشورهای غربی و حتی مواضع آمریکا می تواند تاثیر معکوسی برجای گذارد. برای مثال حمله به مواضع آمریکا و رویارویی آمریکا و ایران در منطقه می تواند مطلوب اسراییل باشد زیرا اسراییل را از معرکه دور نگاه می دارد و هزینه مقابله با ایران را بر دوش ایالات متحده می گذارد. بنابراین اگر اسراییل و فقط اسراییل با گوشت و پوست خود درد پاسخهای ایران را تجربه کند می توان انتظار اثربخشی و بازدارندگی داشت. حتی حمله به منافع اسراییل در خارج از خاک این کشور نیز نمی تواند اثرگذار باشد و ایران را با کشورهای دیگر و جامعه بین المللی درگیر می کند. موقعیت ایران مانند اسراییل نیست که بتواند به راحتی قانون شکنی کند و هنجارهای بین المللی را زیر پا گذارد. ایران در برابر فشارهای بین المللی آسیب پذیر است و حامی مانند آمریکا در شورای امنیت ندارد.

آیا با پاسخ سخت ایران به اسراییل در شرایط جاری موافق هستید؟

به رغم آنچه عرض شد وضعیت منطقه امروز وضعیت پیچیده ای است و بدون توجه به پیچیدگیهای اوضاع پاسخ سخت می تواند به نتیجه لازم نرسد. امروز وضعیت غزه و حمله اسراییل به این باریکه در کانون تحولات منطقه ای است. اسراییل در این جنگ با یک بن بست جدی روبرو شده است. حملات اسراییل به غزه نه گروگانهای اسراییلی را آزاد کرده و نه حماس را نابود نموده است و اسراییل را تحت فشارهای بین المللی شدیدی قرار داده است. شناخت وضعیت امروز اسراییل مهم است. امروز ارتش اسراییل مجبور شده عملیات زمینی خود را در غزه متوقف نماید و درصدد توجیه این عقب نشینی دردناک برای مردم اسراییل است. اعتراضات علیه جنگ و درخواستها برای تبادل اسرا در داخل اسراییل بسیار شدید و جدی شده و به مشکلی مهم برای دولت نتانیاهو تبدیل شده است. از سوی دیگر اسراییل برای آتش بس در غزه و متوقف کردن محاصره غزه تحت فشار قرار گرفته است. و تحت این فشار و برغم میل خود به تغییراتی در این رابطه تن داده است. همچنین اسراییل از سوی غرب برای رسیدن به مصالحه با حماس و متوقف کردن جنگ تحت فشار بی سابقه ای قرار دارد. حمله به کاروان امدادرسانان آشپزخانه جهان نیز آبروریزی بزرگی برای اسراییل شده و دولتهای غربی را به واکنش واداشته است. نانسی پلوسی و تعداد زیادی از نمایندگان مجلس آمریکا خواستار متوقف شدن ارسال اسلحه به اسراییل شده اند. به طور کلی اسراییل پس از قطعنامه اخیر شورای حقوق بشر سازمان ملل در معرض تحریم تسلیحاتی قرار گرفته است. این روندها اسراییل را تحت فشار بی سابقه ای قرار داده است. پاسخ ایران نباید به گونه ای باشد که این فشارها را مختل کند.

از مجموع ملاحظات مطروحه چه نتیجه ای می گیرید؟ ایران چگونه باید به اسراییل پاسخ دهد؟

ایران با یک پاسخ، هر چند قاطع و دردناک، نمی تواند مشکل عدم توازن ترس در مناسبات دو طرف را رفع نماید. ایران با درس گرفتن از حمله اخیر دمشق باید ضمن بازنگری در سیاست اسراییلی خود در دو سطح پاسخ دهد: کوتاه مدت و بلند مدت. در کوتاه مدت باید هزینه جدی را از ناحیه حمله اسراییل به سفارت ایران در دمشق به این رژیم تحمیل نمود. هر چه این هزینه بیشتر باشد تاثیر بیشتری در بازدارندگی خواهد داشت. اما این حمله و تحمیل هزینه نباید هزینه های اسراییل در جبهه های دیگر را کمتر نماید. اسراییل همچنانکه عرض شد در معرض فشارهای سختی در جبهه های دیگر است. پاسخ ایران نباید برای رژیم راهی برای فرار از آن فشارها ایجاد نماید. در دراز مدت ایران باید در سیاست اسراییلی خود بازنگری نماید. این سیاست ایران را در برابر اسراییل آسیب پذیر کرده است. یکی از نمونه های چنین سیاستی درخواست علنی نابودی اسراییل است. این به اسراییل حق می دهد به هر شیوه ممکن به ایران ضربه بزند زیرا از این چشم انداز ایران کشوری است که در صدد نابودکردن اسراییل و یهودیان است و اسراییل در موقعیت دفاعی قرار دارد. مواضع تکروانه و فرادای ایران در حوزه فلسطین و اسراییل و دوری آن از مشروعیت بین المللی نیز به آسیب پذیری ایران افزوده است. ایران می تواند برای تحت فشار گذاشتن اسراییل با کشورهای دیگر حتی کشورهای غربی همکاری نماید اما سیاست فعلی (از بسیاری جهات) نه تنها فشاری بر اسراییل وارد نمی کند بلکه بیشتر ایران و اقتصاد ایران را تحت فشار قرار می دهد.

311312