آیا ورم بدن می تواند نشانه ای از کمبود پروتئین باشد؟

کمبود پروتئین در اغلب موارد بی خطر است و می توان آن را از طریق رژیم غذایی مناسب مدیریت کرد. با این حال در موارد شدید این وضعیت می تواند منجر به «ادم» شود؛ یعنی ورم ناشی از تجمع مایعات در بافت های بدن که ممکن است نیازمند توجه پزشکی باشد. در ادامه به بررسی ارتباط میان این دو می پردازیم.

هنگامی که صحبت از مصرف پروتئین از طریق رژیم غذایی به میان می آید معمولاً نقش آن در ترمیم و ساخت عضلات و بافت ها مدنظر است. اما سطوح پایین پروتئین در بدن می تواند منجر به مشکلاتی شود که در ظاهر بی ارتباط به نظر می رسند مانند ادم که در واقع به معنی ورم ناشی از تجمع مایع در بافت های بدن است.
 
 با دکتر مانیش ایتولیکار پزشک مشاور در بیمارستان فورتیس در منطقه مولوند گفت و گو کرده است. او همچنین راهکار هایی را برای پیشگیری از این وضعیت ارائه داده است.
 
کمبود پروتئین چگونه به ادم منجر می شود؟
 
دکتر ایتولیکار توضیح داد: «کمبود پروتئین به ویژه در ارتباط با آلبومین که یکی از اجزای اصلی پروتئین است می تواند باعث بروز ادم شود زیرا آلبومین مسئول اصلی حفظ مایع درون رگ های خونی است. زمانی که سطح آلبومین پایین می آید مایعات از رگ ها نشت کرده و در پا ها و سایر بافت های نرم تجمع می یابد.»
 
طبق اطلاعات منتشرشده در پایگاه StatPearls آلبومین پروتئینی است که توسط کبد تولید و به جریان خون آزاد می شود. این پروتئین به طور معمول در خون فضا های میان سلولی و برخی مایعات دیگر بدن یافت می شود. اما اگر مقدار زیادی آلبومین در جا هایی مانند ادرار یا مایعات تجمع یافته در شکم (که به آن آسیت گفته می شود) دیده شود این می تواند نشانه ای از اختلال در بدن باشد.
 
 
علائم اولیه ادم ناشی از کمبود پروتئین شامل موارد زیر است:

• تورم در اطراف قوزک پا که ممکن است به سمت بالا گسترش یابد.

• در بیماران بستری یا ناتوان تورم ممکن است در ناحیه بین دو باسن ظاهر شود که به آن «ادم ساکرال» می گویند.

• ادم گودگذار (Pitting Edema) که با ایجاد فرورفتگی یا گود شدن محل ورم هنگام فشار دادن مشخص می شود.
 
چگونه مصرف پروتئین را افزایش دهیم
 
دکتر ایتولیکار پیشنهاد کرد که مصرف کافی پروتئین می تواند ادم را معکوس کند اما این روند زمان بر است چرا که بازسازی طبیعی پروتئین در بدن حدود سه هفته زمان می برد.
 
او همچنین تأکید کرد که باید بیماری زمینه ای که منجر به کمبود پروتئین شده نیز اصلاح شود.
وی افزود: «کمبود پروتئین می تواند به دلیل اختلالات مختلفی رخ دهد از جمله سوءتغذیه ناشی از مشکلات دستگاه گوارش یا از دست دادن بیش ازحد پروتئین از طریق کلیه ها در بیماری های کلیوی. به جز این دو نارسایی قلبی سیروز کبدی بیماری های مزمن ریوی اختلالات واریسی در اندام های تحتانی و بیماری های غدد درون ریز مانند کم کاری تیروئید نیز می توانند باعث بروز ادم شوند.»
 
برای افزایش مصرف پروتئین می توان از منابع گیاهی مانند جوانه ها یا منابع حیوانی مانند گوشت ماهی و لبنیات استفاده کرد. بهترین منابع پروتئین تخم مرغ و شیر هستند که به راحتی می توان آنها را وارد رژیم غذایی روزانه کرد.
 
علاوه بر این در بیماران بدحال یا افرادی که نمی توانند نیاز های تغذیه ای خود را از طریق رژیم معمولی تأمین کنند مکمل های پروتئینی می توانند مفید باشند.
 
جمع بندی
 
اگرچه برای بسیاری ممکن است تعجب آور باشد اما کمبود پروتئین می تواند گاهی به بروز ادم منجر شود؛ به ویژه در شکم پاها دست ها و کف پا. در حالی که افزایش مصرف پروتئین از طریق رژیم غذایی می تواند به کنترل این وضعیت کمک کند در موارد شدید ممکن است استفاده از مکمل های پروتئینی توصیه شود. با این حال مشاوره با پزشک بهترین راهکار است. همچنین باید به دیگر علائم کمبود پروتئین مانند ریزش مو افزایش اشتها و ابتلا به عفونت های شدید نیز توجه کرد زیرا این نشانه ها می توانند به تشخیص علت اصلی ورم کمک کنند. نکته ی کلیدی این است که علت ورم را شناسایی کرده و با درمان مناسب آن را برطرف نمایید.