خانه کلاه دوزها

خانه کلاهدوزها در یزد، که امروزه به عنوان موزه آب یزد شناخته می شود، دریچه ای رو به تاریخ پرآب شهری است که در قلب کویر جای گرفته. این بنای شگفت انگیز قاجاری، نبوغ معماری ایرانیان در مدیریت آب را به نمایش می گذارد و هر بازدیدکننده را به سفری در زمان می برد تا داستان زندگی و تلاش برای بقا در این سرزمین کهن را از نزدیک تجربه کند.

یزد، شهری که به حق عنوان «عروس کویر» را بر خود دارد، همواره با چالش کم آبی دست وپنجه نرم کرده است. اما مردمان این دیار با هوش و ذکاوت بی نظیر خود، راهکارهای حیرت انگیزی برای زندگی در دل کویر یافتند که سیستم های آبرسانی سنتی و خانه هایی با معماری ویژه از جمله آن هاست. در میان انبوه خانه های تاریخی این شهر، خانه کلاهدوزها همچون نگینی درخشان، گواه زنده ای بر این هنر و پشتکار است. هنگامی که از در کوچک این عمارت باشکوه وارد می شوید، خود را در آغوش تاریخی می یابید که هر خشت و هر گوشه آن، روایتی از اهمیت بی بدیل آب را زمزمه می کند. این مقاله دعوتی است برای کاوشی عمیق در لایه لایه های این خانه بی نظیر و گنجینه هایی که در دل خود نهفته دارد.

۱. خانه کلاهدوزها: از عمارت باشکوه تا موزه آب یزد

داستان خانه کلاهدوزها، تنها روایت یک بنا نیست؛ حکایت مردی است از تبار تاجران نامی یزد و روایتی از اهمیت حیاتی آب در شهری کویری. این خانه، نه فقط یک معماری زیبا، بلکه گنجینه ای است که فلسفه بقا و زندگی در دشوارترین شرایط را به زبانی شیوا بیان می کند. هر اتاق و هر دالان، شاهدی بر نبوغی است که اجازه داد تا زندگی در قلب کویر جریان یابد.

۱.۱. تولد یک عمارت: حاج سید علی اکبر کلاهدوز و داستان بنا

در سال های دور، یعنی بین ۱۲۶۶ تا ۱۲۶۹ هجری شمسی، در قلب شهر یزد و در کوچه پس کوچه های پرپیچ وخم آن، عمارت باشکوهی سر به فلک کشید که بعدها به نام سازنده اش، حاج سید علی اکبر کلاهدوز، تاجر نامی دوره قاجار، شهرت یافت. او که از بازرگانان برجسته و خوش نام زمان خود بود، با درایت و دوراندیشی، اقدام به ساخت این خانه بزرگ برای سکونت خانواده پرجمعیت خود و خدمه کرد. ساخت این عمارت حدود سه سال به طول انجامید و نتیجه آن بنایی شد که امروز همچنان شکوه و زیبایی خود را حفظ کرده است. این خانه، روزگاری محل زندگی حاج سید علی اکبر، همسرش، دخترش، دو پسر و عروس هایشان، و همچنین دو خانواده از خدمه بود. زندگی در این خانه بزرگ، پر از شور و هیاهو، با رعایت آداب و رسوم آن دوران، در جریان بود و آب، شریان حیاتی این زندگی محسوب می شد.

۱.۲. تحول به گنجینه آب: چرا موزه آب در این خانه جای گرفت؟

در سال ۱۳۷۹، همزمان با برگزاری اولین همایش بین المللی کاریز، این خانه تاریخی تصمیم مهمی را تجربه کرد و از یک عمارت مسکونی به موزه ای منحصر به فرد تبدیل شد: موزه آب یزد. فلسفه این تغییر کاربری بسیار عمیق و منطقی بود. آب، در معماری، فرهنگ و زندگی روزمره مردم یزد، نقشی محوری و حیاتی ایفا کرده است. از آنجا که این خانه خود از زیرزمین تا پشت بام، پیوندی ناگسستنی با سیستم های آبرسانی سنتی، به ویژه قنات ها، داشت، بهترین مکان برای نمایش ارزش و اهمیت آب در منطقه کویری یزد شناخته شد. این موزه، نه تنها ابزار و اسناد مربوط به آب را به نمایش می گذارد، بلکه خودِ بنا نیز به مثابه یک اثر هنری زنده، هوش و نبوغ نیاکان را در مدیریت آب به وضوح نشان می دهد. بازدیدکنندگان با قدم گذاشتن در این موزه، می توانند عمق این ارتباط و لزوم حفظ این میراث گرانبها را درک کنند.

۲. لایه لایه های شگفتی: سفری در معماری بی نظیر خانه کلاهدوزها

قدم گذاشتن در خانه کلاهدوزها، گویی ورود به یک دایرةالمعارف زنده از معماری کویری یزد است. این بنا با مساحتی بیش از ۷۲۰ متر مربع و ساختار پنج طبقه منحصربه فرد خود، روایتگر داستان هوشمندی است که در دل محدودیت های اقلیمی، آسایش و زیبایی را خلق کرده است. هر طبقه از این خانه، قصه ای ناگفته از زندگی در یزد قدیم و اهمیت بی بدیل آب را برای بازدیدکننده آشکار می سازد.

۲.۱. شاهکاری در قلب کویر: ویژگی های کلی معماری

معماری خانه کلاهدوزها نمونه ای بی بدیل از سبک اصیل یزدی است. این خانه، با حیاط مرکزی دلباز، بادگیرهای سر به فلک کشیده و تزئینات چشم نواز، تمامی ویژگی های خانه های سنتی کویر را در خود جای داده است. اما آنچه این بنا را از سایر خانه های تاریخی متمایز می کند، عبور دو رشته قنات مهم و حیاتی یزد، یعنی قنات های «رحیم آباد» و «زارچ»، از زیر آن است. قنات زارچ، با قدمت بیش از ۲۰۰۰ سال و طولی حدود ۷۵ کیلومتر، یکی از قدیمی ترین و طولانی ترین قنات های فعال جهان است که هنوز هم زندگی را در رگ های کویر جاری می سازد. حضور این قنات ها در زیر خانه کلاهدوزها، این مکان را به بهترین گزینه برای تبدیل شدن به موزه آب تبدیل کرده است. بازدیدکنندگان با نزول به طبقات زیرین، می توانند صدای آرام بخش آب جاری قنات را بشنوند و به راستی حس کنند که بر رگ های حیاتی شهر قدم گذاشته اند. این ویژگی نه تنها جنبه معماری خانه را برجسته تر می سازد، بلکه ارتباط عمیق این بنا با میراث آبرسانی یزد را نیز به شکلی ملموس نشان می دهد.

۲.۲. کاوش در طبقات: هر طبقه، یک داستان

سفر در خانه کلاهدوزها، سفری است از عمق زمین تا آسمان، لایه به لایه، و هر طبقه خود دنیایی از داستان ها و شگفتی ها را پیش رو می گشاید. این چیدمان طبقاتی، نه تنها هوش معماری نیاکان را بازگو می کند، بلکه نشان می دهد که چگونه زندگی در کویر، با هر طبقه و هر فضا، برای تابستان های سوزان و زمستان های سرد طراحی شده بود.

طبقه منفی ۳ (پایین ترین سطح): ریشه های زنده قنات

با پایین رفتن از پله ها و رسیدن به عمیق ترین نقطه خانه کلاهدوزها، احساس خاصی انسان را دربرمی گیرد. در این طبقه که پایین ترین سطح بنا محسوب می شود، می توان انشعاباتی از دو قنات کهن «رحیم آباد» و «زارچ» را مشاهده کرد. قنات زارچ، که بیش از دو هزار سال قدمت دارد و طولی بالغ بر ۷۵ کیلومتر را می پیماید، همچنان پرطراوت و فعال در زیرزمین خانه جریان دارد. تصور هزاران سال آب جاری، از دل زمین و حفر قنات ها توسط مقنیانی که با سختی جانفرسا این رگ های حیاتی را ایجاد کردند، تجربه ای شگفت انگیز است. حضور در کنار این ریشه های زنده، حس ارتباط با تاریخ کهن و اهمیت بی بدیل آب در زندگی مردمان کویر را به وضوح منتقل می کند. گویی در اینجا می توان نبض حیات یزد را احساس کرد.

طبقه منفی ۲ (پایاب): یخچال طبیعی کویر با هوش معماری

طبقه پایین تر از همکف، جایی که «پایاب» نامیده می شود، یکی از نوآورانه ترین بخش های خانه کلاهدوزهاست. این فضا که به صورت هشت ضلعی و در عمق حدود ۱۰ متری زمین ساخته شده، با استفاده از جریان آب قنات، به مثابه یک یخچال طبیعی عمل می کرده است. دمای پایاب در تمام طول سال تقریباً ثابت و حدود ۱۴ درجه سانتی گراد باقی می مانده، حتی در اوج گرمای تابستان یزد. مردمان گذشته، از این فضای خنک برای نگهداری خوراکی ها، ظروف و سایر اقلام فاسدشدنی بهره می بردند. می توان تصور کرد که چگونه در آن دوران که خبری از یخچال های برقی نبود، این پایاب، معجزه خنکی و تازگی را به خانه می آورد. این طبقه، نه تنها کاربری عملی داشته، بلکه نمادی از نبوغ مهندسی بومی در سازگاری با اقلیم کویری و استفاده بهینه از منابع موجود است.

طبقه منفی ۱ (زیرزمین): خنکای دلپذیر برای تابستان های سوزان

یک طبقه بالاتر از پایاب، زیرزمین خانه کلاهدوزها قرار دارد که مجموعه ای از اتاق ها و دالان های متعدد را در خود جای داده است. این طبقه، پناهگاه اصلی خانواده در روزهای گرم و طاقت فرسای تابستان یزد بود. با طراحی هوشمندانه، دمای این بخش از خانه همیشه مطبوع و خنک باقی می مانده است. هر یک از اتاق های زیرزمین، به یکی از اعضای خانواده اختصاص داشت و فضایی خصوصی و دلنشین را برای استراحت و گذران اوقات فراهم می کرد. تصور زندگی در این زیرزمین ها، آن هم در دورانی که سیستم های تهویه پیشرفته وجود نداشت، واقعاً شگفت انگیز است. این فضاها نشان دهنده آن است که چگونه معماری سنتی یزد، با در نظر گرفتن جزئی ترین نیازهای ساکنان، زندگی راحت و دلپذیری را حتی در سخت ترین شرایط آب وهوایی تضمین می کرده است.

طبقه همکف: تالارها و اتاق های زندگی

طبقه همکف، قلب تپنده خانه کلاهدوزها بود؛ جایی که زندگی روزمره خانواده در آن جریان داشت. این طبقه شامل فضاهای متنوعی چون اتاق های پنج دری، تالار، اتاق ارسی، آشپزخانه و بخش های خدماتی می شد. هر بخش با کاربری خاص و تزئینات بی نظیر، روایتی از زندگی اشرافی و در عین حال اصیل یزدی را به نمایش می گذاشت.

اتاق ارسی: این اتاق با پنجره های ارسی خاص خود که از پایین به بالا باز می شدند، کاربردهای متفاوتی داشت. گاهی به عنوان «حجله خانه» برای عروسی فرزندان مورد استفاده قرار می گرفت و گاهی نیز به «مهمان خانه» تبدیل می شد تا پذیرای میهمانان حاج سید علی اکبر باشد. در زیر این اتاق، در طبقه زیرین، انباری وجود داشت که برای نگهداری خمره ها و شیشه های ترشی و سرکه به کار می رفت، نشانه ای از سبک زندگی خودکفا و مدیریت منابع در آن دوران.

اتاق پنج دری: این اتاق معمولاً محل سکونت خدمه خانه و همچنین خیاط خانه بود. در زیر اتاق پنج دری در طبقه زیرزمین، اتاق بزرگی وجود داشت که در روزهای گرم سال به عنوان غذاخوری اهل خانه مورد استفاده قرار می گرفت.

اتاق دالان: دقیقاً در کنار اتاق پنج دری، اتاقی بزرگ و مجلل با تزئیناتی بسیار چشمگیر و بی نظیر وجود داشت. این اتاق، محل سکونت شخصی حاج سید علی اکبر کلاهدوز بود و زیبایی خیره کننده آن، گواه جایگاه و سلیقه صاحب خانه بود. پس از فوت او، این اتاق مجلل به همسرش تعلق گرفت.

اتاق بادگیر: در سمت دیگر اتاق پنج دری، اتاقی دیگر قرار داشت که به دلیل وجود بادگیر، به «اتاق بادگیر» معروف بود. این اتاق محل سکونت دختر آقای کلاهدوز بود. بادگیرها، با نقش حیاتی خود در تهویه طبیعی، هوای خنک و مطبوعی را به داخل این اتاق هدایت می کردند، به ویژه در شب های گرم تابستان که خواب را دلپذیر می ساخت.

تالار (خنک جای): تالار خانه، فضایی بسیار بزرگ با سقفی بلند و قوسی شکل بود. در گویش شیرین یزدی، این محل را «خنک جای» می نامیدند؛ به معنی مکانی خنک و آرام برای استراحت و گذراندن روزهای گرم تابستان. نقوش گچ کاری بی نظیر و جزئیات تزئینات سقف و دیوارها، به ویژه نقوش گیاهی در زمینه سیم گل کمرنگ (کاه گل بسیار ظریف)، هر بیننده ای را محو زیبایی و هنر معماران آن دوره می کرد. هر یک از این اتاق ها دارای یک انباری اختصاصی و فضای کوچکی به نام «بالاخانه» برای نگهداری اشیای ارزشمند بود، که همگی بر ویژگی های بی نظیر و هوشمندانه این خانه می افزود.

در هر گوشه از خانه کلاهدوزها، می توان داستان هوش و هنر معماری ایرانی را در سازگاری با طبیعت کویر و خلق آسایش برای ساکنان، شنید.

پشت بام (چاه خانه): نوآوری آب رسانی ۱۵۰ ساله

بالاترین نقطه خانه کلاهدوزها، پشت بام آن است که به «چاه خانه» شهرت داشت. در این بخش، وجود یک چاه و چرخ چاه بزرگ، شگفتی دیگری از نبوغ گذشتگان را به نمایش می گذارد. در گذشته، دو نفر مسئول برداشت آب از قنات «رحیم آباد» بودند که از زیر خانه عبور می کرد. آن ها با استفاده از چرخ چاه، آب را از عمق قنات به بالا می کشیدند و به منبعی که در طبقه همکف قرار داشت، منتقل می کردند. آنچه در این بخش بسیار قابل توجه است و انسان را به تحسین وامی دارد، این نکته است که این سیستم پیچیده برداشت و انتقال آب، شباهت بسیاری به «لوله کشی آب» امروزی دارد و حدود ۱۵۰ سال پیش در این خانه اجرا شده بود. این سیستم پیشرفته، رفاه و دسترسی آسان به آب آشامیدنی و بهداشتی را برای اعضای خانواده در طبقات پایین تر فراهم می کرد و نشان می دهد که چگونه نیاکان ما، حتی بدون تکنولوژی های مدرن، به راهکارهای خلاقانه و کارآمدی برای حل مشکلات خود دست می یافتند.

۳. گنجینه های موزه آب: روایت آب، فرهنگ و زندگی در کویر

موزه آب یزد، نه تنها خود خانه کلاهدوزهاست، بلکه مجموعه ای غنی از اشیاء، اسناد و ابزارآلاتی است که روایتگر چندهزار ساله رابطه انسان با آب در سرزمین کویر است. بازدید از این گنجینه، سفری است به عمق تاریخ، جایی که می توان داستان تلاش، نوآوری و احترام به این مایه حیات را از نزدیک لمس کرد.

۳.۱. ابزار و فنون حفر قنات: هوش نیاکان در مقابله با کم آبی

در این بخش از موزه، مجموعه ای چشمگیر از ابزارآلات و فنون حفر قنات به نمایش گذاشته شده است که هوش و خلاقیت نیاکان ما را در مواجهه با کم آبی به تصویر می کشد. بازدیدکنندگان می توانند کلنگ های ویژه حفر کاریز، چرخ چاه های عظیم و لباس های مخصوص مقنیان را از نزدیک مشاهده کنند. یکی از نکات جالب توجه در این بخش، لباس سفید مقنی هاست. دلیل سفید بودن لباس کار آن ها دو نکته اساسی بود: اولاً، در محیط های تاریک و تنگ قنات ها، رنگ سفید به مقنی ها کمک می کرد تا یکدیگر را بهتر ببینند و مسیر را تشخیص دهند. ثانیاً، این لباس سفید به نوعی نماد کفن نیز بود، چرا که کار حفر قنات خطرات بی شماری از جمله ریزش دیواره ها و کمبود اکسیژن را در پی داشت و مقنیان در هر لحظه با خطر مرگ روبرو بودند، گویی که هر روز کفن خود را بر تن می کردند. ماکت های گردش آب در قنات ها و مجسمه های مقنی ها در حال کار، به بازدیدکنندگان کمک می کند تا سختی و عظمت این حرفه باستانی را بهتر درک کنند.

۳.۲. اسناد و مدارک تاریخی آب: آب، از مهریه تا وقف نامه

بخش اسناد و مدارک تاریخی آب در موزه، یکی از جذاب ترین قسمت ها برای درک ارزش و جایگاه آب در گذشته یزد است. در این مجموعه، می توان سندهای قدیمی خریدوفروش آب را مشاهده کرد که نشان می دهد آب تا چه حد گرانبها بوده است؛ حتی در برخی اسناد ازدواج، آب به عنوان مهریه زن تعیین شده بود، زیرا در کویر، آب حکم طلا را داشت. همچنین، وقف نامه های قدیمی موجود در موزه، داستان خیرینی را روایت می کنند که برای زنان بی سرپرست و یتیمان سهم آب در نظر می گرفتند، نمایانگر روحیه نیکوکاری و اهمیت آب در امور خیریه.

کتابچه های میراب ها و اسناد توزیع آب نیز از دیگر اشیاء ارزشمند این بخش هستند. میراب، شخصی بود که مسئولیت توزیع عادلانه آب قنات بین مردم را بر عهده داشت. در آن دوران، میراب ها با استفاده از ابزاری به نام «ساعت آبی»، زمان تحویل آب به هر شخص را محاسبه می کردند. نکته شگفت انگیز اینجاست که در موزه آب یزد، نخستین ساعت آبی دنیا با قدمت ۷۰۰ ساله نگهداری می شود! این ساعت، متعلق به سید رکن الدین است و یکی از بی بدیل ترین آثار موجود در موزه محسوب می شود که نبوغ ایرانیان در اندازه گیری زمان و مدیریت منابع را به اثبات می رساند.

۳.۳. ظروف و وسایل نگهداری و حمل آب: ابزاری برای زندگی روزمره

در گذشته، پیش از ابداع سیستم های لوله کشی آب امروزی، مردم مجبور بودند آب را از منبع اصلی به محل مصرف خود منتقل کنند و در خانه های خود نیز محلی برای نگهداری آن داشته باشند. در موزه آب یزد، مجموعه ای از این ظروف و وسایل قدیمی به نمایش گذاشته شده است که داستان زندگی روزمره و خلاقیت اجدادمان را در مدیریت آب روایت می کند. انواع شیرهای برداشت آب از آب انبارها، ظروف سفالی و شیشه ای برای حمل و نگهداری آب، و مشک های سقایی از جمله این وسایل هستند.

در میان این اشیاء، «مشربه ای چندهزارساله» وجود دارد که نام آن در بسیاری از کتاب های تاریخی قدیمی نیز به چشم می خورد و ارزش باستانی این وسیله را نشان می دهد. همچنین، بازدیدکنندگان می توانند «ظرف شیشه ای دوجداره» را مشاهده کنند که با لوله های جانبی طراحی شده بود. در گذشته، از این ظرف برای خنک کردن و تصفیه آب استفاده می شد؛ به این صورت که مقداری آب داخل آن می ریختند و برف را روی آن قرار می دادند. با آب شدن تدریجی برف، آب داخل ظرف خنک و تصفیه شده و از لوله های جانبی برای استفاده خارج می شد. این ابداعات ساده اما هوشمندانه، نشان دهنده توانایی و خلاقیت مردم کویر در بهینه سازی مصرف و افزایش کیفیت آب بود.

۴. برنامه ریزی بازدید شما: اطلاعات کاربردی و جاذبه های اطراف

برای تجربه کامل و لذت بخش از خانه کلاهدوزها و موزه آب یزد، برنامه ریزی دقیق می تواند به شما کمک کند تا تمامی بخش های این گنجینه تاریخی را از نزدیک ببینید و از زمان خود به بهترین شکل استفاده کنید. این موزه، نه تنها به دلیل اهمیت تاریخی اش، بلکه به دلیل موقعیت مکانی عالی خود در قلب جاذبه های یزد، به راحتی قابل دسترسی است.

۴.۱. آدرس دقیق و راه های دسترسی به موزه آب یزد

موزه آب یزد در یکی از بهترین نقاط شهر تاریخی یزد قرار گرفته است. آدرس دقیق آن استان یزد، شهر یزد، خیابان امام، شمال میدان امیرچخماق، خیابان قیام است. این موقعیت، دسترسی به موزه را از بسیاری از نقاط مرکزی شهر و دیگر جاذبه های گردشگری آسان می سازد. برای رسیدن به موزه آب یزد، می توانید از وسایل حمل و نقل عمومی استفاده کنید. خطوط اتوبوسرانی شهر یزد، از جمله خط پایانه دروازه قرآن به پایانه شهدای محراب، یا خط چهارراه بعثت به راه آهن (که باید در چهارراه شهدا پیاده شده و کمی پیاده روی کنید)، به شما در رسیدن به این جاذبه کمک خواهند کرد. همچنین، با توجه به مرکزی بودن موقعیت آن، پیاده روی از میدان امیرچخماق و بازار اطراف، تجربه ای دلنشین و فرصتی برای آشنایی بیشتر با بافت تاریخی یزد است.

۴.۲. ساعات بازدید و نکات مهم

موزه آب یزد هر روز از ساعت ۸:۰۰ صبح تا ۱۹:۰۰ عصر پذیرای بازدیدکنندگان است. اما باید به این نکته توجه داشت که موزه از ساعت ۱۴:۳۰ تا ۱۵:۳۰ برای استراحت و صرف ناهار تعطیل می شود. بنابراین، برنامه ریزی دقیق برای زمان بازدید ضروری است تا بتوانید از تمامی بخش ها و طبقات پنج گانه این خانه تاریخی به طور کامل دیدن کنید. توصیه می شود حداقل دو تا سه ساعت زمان برای بازدید از موزه و کاوش در تمامی جزئیات آن در نظر بگیرید تا بتوانید با آرامش و دقت، تمامی بخش های مربوط به قنات، پایاب، ابزارآلات و اسناد تاریخی آب را مشاهده کرده و از زیبایی های معماری آن لذت ببرید.

۴.۳. جاذبه های نزدیک: سفری کامل در قلب یزد

یکی از مزایای اصلی بازدید از موزه آب یزد، نزدیکی آن به سایر جاذبه های مهم و دیدنی شهر است. موقعیت مکانی این موزه در شمال میدان امیرچخماق، به شما این امکان را می دهد که با برنامه ریزی یک سفر ترکیبی، از چندین نقطه تاریخی و فرهنگی یزد در یک روز دیدن کنید.

از جمله جاذبه های نزدیک به خانه کلاهدوزها می توان به میدان امیرچخماق اشاره کرد که با معماری بی نظیر و آب نماهای دلربایش، یکی از نمادهای اصلی یزد به شمار می رود. امامزاده شازده فاضل، بازار خان یزد، و بازارچه پنجه علی نیز در فاصله کمی از موزه قرار دارند که فرصتی برای آشنایی با هنر صنایع دستی و تجربه فضای بازارهای سنتی یزد را فراهم می آورند. برج ساعت مسجد جامع کبیر یزد و خانه تاریخی هاشم آباد نیز از دیگر نقاط دیدنی اطراف هستند که می توانند برنامه سفر شما را غنی تر کنند. پیشنهاد می شود که بازدید از این جاذبه ها را در یک برنامه جامع بگنجانید تا هم در زمان صرفه جویی شود و هم تجربه ای کامل و فراموش نشدنی از سفر به یزد برای شما رقم بخورد.

با یک برنامه ریزی دقیق، می توانید در یک روز، از موزه آب یزد و چندین جاذبه تاریخی و فرهنگی مهم دیگر در قلب یزد دیدن کنید و سفری خاطره انگیز را تجربه نمایید.

---

خانه کلاهدوزها، که امروزه به موزه آب یزد تبدیل شده است، نه تنها یک بنای تاریخی باشکوه، بلکه نمادی زنده از رابطه عمیق و هوشمندانه انسان با آب در دل کویر است. این عمارت قاجاری، با پنج طبقه شگفت انگیز خود که از زیرزمین تا پشت بام، هر یک داستانی از هوش، پشتکار و هنر ایرانیان را روایت می کند، گواه زنده ای بر نبوغ مهندسی و فرهنگی نیاکان ماست. از قنات های باستانی که همچنان از زیر آن می گذرند و هوای پایاب را خنک نگه می دارند، تا ابزارآلات حفر قنات، اسناد تاریخی آب و حتی نخستین ساعت آبی دنیا، تمامی اجزای این موزه، بازدیدکنندگان را به سفری در گذشته می برند تا اهمیت و گرانبهایی آب در زندگی کویری را از نزدیک لمس کنند. بازدید از خانه کلاهدوزها، تنها یک بازدید موزه ای نیست، بلکه تجربه ای عمیق و الهام بخش است که نگاه شما را به زندگی و چالش های آن در سرزمین کویر تغییر خواهد داد و درکی عمیق تر از فرهنگ غنی یزد به شما هدیه می دهد. این گنجینه بی نظیر، شما را به آغوش داستان آب و زندگی در یزد فرا می خواند.