متن لایحه استرداد دعوی

گاهی اوقات، خواهان در میانه مسیر دادرسی ممکن است به این نتیجه برسد که دیگر تمایلی به ادامه دعوا ندارد یا شرایط پرونده تغییر کرده است. استرداد دعوی یا استرداد دادخواست، راهکاری قانونی است که به خواهان اجازه می دهد از دعوای خود انصراف دهد. این تصمیم نیاز به تنظیم یک متن لایحه استرداد دعوی دقیق دارد که با توجه به مرحله دادرسی و شرایط خاص پرونده، آثار حقوقی متفاوتی را به دنبال خواهد داشت.

در مسیر پیچیده دادرسی حقوقی، ممکن است خواهان به هر دلیلی، از جمله صلح و سازش با طرف مقابل، کشف اطلاعات جدید، تغییر در خواسته یا حتی اشتباه در طرح اولیه دعوا، تصمیم به انصراف از ادامه رسیدگی بگیرد. این نقطه عطف، لحظه ای است که آشنایی با مفاهیم، شرایط، مهلت ها و آثار حقوقی استرداد دعوا اهمیت حیاتی پیدا می کند. نگارش یک لایحه استرداد دعوی که هم از نظر قانونی صحیح باشد و هم قصد واقعی خواهان را به روشنی بیان کند، نیازمند دقت و آگاهی است.

تجربه به ما آموخته است که بی توجهی به جزئیات نحوه نوشتن لایحه استرداد دعوی و مراحل قانونی آن، می تواند پیامدهای ناخواسته ای برای خواهان داشته باشد؛ از جمله از دست دادن حق طرح مجدد دعوا یا تحمیل هزینه های اضافی. هدف این مقاله، ارائه یک راهنمای کامل و عملی برای درک عمیق تر استرداد دعوا، تشریح بندهای کلیدی ماده ۱۰۷ قانون آیین دادرسی مدنی و ارائه الگوهایی کاربردی برای تنظیم متن لایحه استرداد دعوی است تا هر خواهان، دانشجو، یا وکیلی بتواند با اطمینان خاطر در این مسیر گام بردارد.

۱. استرداد دعوا و دادخواست: مفاهیم و تفاوت ها

در هر سیستم حقوقی، اصطلاحات دارای معانی دقیق و ویژه ای هستند که درک صحیح آن ها برای حرکت در مسیر دادرسی ضروری است. در اینجا به بررسی دو مفهوم دادخواست و استرداد می پردازیم و ظرافت های حقوقی این دو اصطلاح را روشن می کنیم.

۱.۱. دادخواست: کلید گشایش پرونده حقوقی

در عالم حقوق، برای آغاز یک دعوای حقوقی و درخواست رسمی از مرجع قضایی برای رسیدگی، خواهان نیازمند تقدیم دادخواست است. این سند حقوقی، در واقع اولین گام برای به جریان انداختن یک پرونده مدنی محسوب می شود و باید حاوی اطلاعات مشخصی از جمله نام و مشخصات خواهان و خوانده، خواسته دعوا، دلایل و مستندات باشد. دادخواست، به منزله یک درخواست رسمی است که پس از ثبت در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی و ارجاع به دادگاه صالح، فرآیند دادرسی را کلید می زند. بدون وجود دادخواست، دادگاه نمی تواند به دعوایی رسیدگی کند، مگر در موارد استثنایی که قانون اجازه می دهد.

۱.۲. استرداد دادخواست و استرداد دعوا: ظرافت های حقوقی یک تصمیم

اگرچه اصطلاحات استرداد دادخواست و استرداد دعوا اغلب به جای یکدیگر به کار می روند، اما در نگاه دقیق حقوقی، می توانند تفاوت های ظریفی داشته باشند که پیامدهای مهمی را به دنبال دارند.

• استرداد دادخواست: این اصطلاح عموماً به معنای انصراف از رسیدگی به دادخواست اولیه است که هنوز به مرحله ماهوی دادرسی و رسیدگی به اصل دعوا نرسیده است. معمولاً این اتفاق قبل از اولین جلسه دادرسی رخ می دهد و نتیجه آن صدور قرار ابطال دادخواست است. در این حالت، گویی اساساً دادخواستی ارائه نشده و خواهان می تواند مجدداً با دادخواست جدید، همان دعوا را مطرح کند.
• استرداد دعوا: این مفهوم وسیع تر است و به انصراف خواهان از اصل خواسته در هر مرحله ای از دادرسی (چه بدوی، چه تجدیدنظر) اشاره دارد. این انصراف می تواند پس از ورود دادگاه به ماهیت پرونده و حتی پس از تبادل لوایح و ارائه دفاعیات طرفین نیز اتفاق بیفتد. استرداد دعوا بسته به مرحله ای که در آن انجام می شود، می تواند منجر به صدور قرار رد دعوا یا قرار سقوط دعوا شود که هر کدام آثار حقوقی متفاوتی برای امکان طرح مجدد دعوا دارند.

تجربه قضایی نشان می دهد که تشخیص این تفاوت ها برای انتخاب صحیح فرم لایحه استرداد دعوی و پیش بینی آثار حقوقی تصمیم خواهان حیاتی است.

۱.۳. چرا خواهان از دعوای خود منصرف می شود؟ دلایل رایج برای استرداد

پرسش مهم این است که چرا یک خواهان که خود آغازگر دعوا بوده، در میانه راه تصمیم به انصراف از دعوا حقوقی می گیرد؟ دلایل متعددی می تواند خواهان را به سمت استرداد دعوا سوق دهد:

• صلح و سازش: شاید شایع ترین دلیل برای استرداد دعوا، دستیابی خواهان و خوانده به توافق خارج از دادگاه و حل مسالمت آمیز اختلاف باشد. در این صورت، ادامه دادرسی بی معناست.
• اشتباه در طرح دعوا: گاهی خواهان متوجه می شود که خواسته دعوا به درستی انتخاب نشده، یا دلایل کافی برای اثبات آن در اختیار ندارد، یا حتی به اشتباه علیه شخص یا نهاد نادرستی اقامه دعوا کرده است.
• تغییر در شرایط: اوضاع و احوال ممکن است به گونه ای تغییر کند که ادامه دعوا به نفع خواهان نباشد یا حتی دیگر موضوعیت نداشته باشد.
• عدم تمایل به ادامه: گاهی خواهان به دلایل شخصی، اقتصادی یا روانی، دیگر تمایلی به صرف وقت و هزینه برای پیگیری دعوا ندارد.
• نقص اسناد و مدارک: ممکن است پس از طرح دعوا، خواهان متوجه شود که مدارک لازم برای اثبات خواسته خود را در اختیار ندارد یا دسترسی به آن ها مقدور نیست.

در هر یک از این حالات، متن لایحه استرداد دعوی ابزاری است برای اعلام رسمی و قانونی این انصراف.

۲. ریشه های قانونی استرداد دعوا: از ماده ۱۰۷ تا فراتر از آن

اساس و بنیان استرداد دعوا در نظام حقوقی ایران، ماده ۱۰۷ قانون آیین دادرسی مدنی است که چارچوب اصلی این فرآیند را مشخص می کند. درک صحیح این ماده، به همراه سایر مقررات مرتبط، برای هر خواهان یا فعال حقوقی ضروری است.

۲.۱. بررسی دقیق ماده ۱۰۷ قانون آیین دادرسی مدنی: راهنمای عملی

ماده ۱۰۷ قانون آیین دادرسی دادگاه های عمومی و انقلاب در امور مدنی، به تفصیل شرایط و آثار استرداد دعوا و دادخواست را تبیین کرده است. این ماده سه حالت اصلی را برای انصراف خواهان در مراحل مختلف دادرسی پیش بینی می کند:

• الف- استرداد دادخواست تا اولین جلسه دادرسی:
  در این بند، به خواهان اجازه داده می شود که تا قبل از تشکیل اولین جلسه رسیدگی و قبل از هرگونه اظهار نظر در ماهیت دعوا، دادخواست خود را مسترد کند. نتیجه حقوقی این اقدام، صدور قرار ابطال دادخواست از سوی دادگاه است. اهمیت این بند در آن است که با صدور قرار ابطال، دعوا گویی اصلاً مطرح نشده و خواهان مجاز است که در آینده، همان دعوا را با همان خواسته و دلایل مجدداً مطرح کند. تجربه نشان می دهد که این بهترین حالت برای خواهان است، زیرا هیچ گونه محدودیتی برای طرح مجدد دعوا ایجاد نمی کند.
• ب- استرداد دعوا مادامی که دادرسی تمام نشده:
  این بند مربوط به زمانی است که دادرسی آغاز شده و شاید حتی جلساتی نیز برگزار شده باشد، اما هنوز به مرحله ختم مذاکرات و آماده شدن پرونده برای صدور رأی نرسیده است. در این مرحله، خواهان می تواند دعوای خود را مسترد کند. اثر حقوقی این انصراف، صدور قرار رد دعوا است. همانند قرار ابطال دادخواست، صدور قرار رد دعوا نیز مانع از طرح مجدد همان دعوا توسط خواهان نمی شود. این حالت، زمانی کاربرد دارد که خواهان پس از ورود به ماهیت پرونده، به دلایلی مایل به ادامه نیست اما نمی خواهد حق طرح مجدد دعوا را از دست بدهد.
• ج- استرداد دعوا پس از ختم مذاکرات اصحاب دعوا:
  پیچیده ترین و حساس ترین حالت استرداد، مربوط به زمانی است که دادرسی به انتها رسیده و پرونده برای صدور رأی آماده شده است. در این مرحله، استرداد دعوا تنها در دو صورت امکان پذیر است:
  1. با رضایت خوانده: اگر خوانده دعوا صریحاً و به طور کتبی یا شفاهی در دادگاه، با استرداد دعوا موافقت کند.
  2. خواهان به کلی از دعوای خود صرف نظر کند: در این حالت، خواهان به صورت قطعی و بدون هیچ قید و شرطی، از اصل حق خود که در دعوا مطالبه شده بود، انصراف می دهد.

  نتیجه حقوقی هر دو حالت فوق، صدور قرار سقوط دعوا است. برخلاف بندهای الف و ب، قرار سقوط دعوا دارای اعتبار امر مختومه است، به این معنی که خواهان دیگر به هیچ وجه نمی تواند همان دعوا را مجدداً علیه همان خوانده و با همان خواسته مطرح کند. این مورد، بالاترین ریسک را برای خواهان دارد و باید با نهایت دقت و مشاوره حقوقی انجام شود.

۲.۲. ماده ۳۶۳ ق.آ.د.م: استرداد دادخواست تجدیدنظر و نکات آن

ماده ۳۶۳ قانون آیین دادرسی مدنی، به طور خاص به استرداد دادخواست تجدیدنظر می پردازد. بر اساس این ماده، هر یک از طرفین دعوا (تجدیدنظرخواه یا تجدیدنظرخوانده) می توانند دادخواست تجدیدنظر خود را مسترد کنند. در این صورت، مرجع تجدیدنظر، قرار ابطال دادخواست تجدیدنظر را صادر می کند.

نکته مهم این است که استرداد دادخواست تجدیدنظر، صرفاً به معنای انصراف از تقاضای تجدیدنظرخواهی است و اثری بر رأی بدوی (اولیه) ندارد. اگر رأی بدوی به نفع تجدیدنظرخواه صادر شده باشد، با استرداد دادخواست تجدیدنظر، آن رأی قطعی می شود. اما اگر رأی بدوی علیه تجدیدنظرخواه باشد، با ابطال دادخواست تجدیدنظر، آن رأی قطعی شده و به قوت خود باقی می ماند و تجدیدنظرخواه دیگر نمی تواند دوباره همان دادخواست تجدیدنظر را مطرح کند. با این حال، حق طرح مجدد دعوای اصلی (در صورت عدم صدور قرار سقوط دعوا در مرحله بدوی) همچنان برای خواهان محفوظ است، اگر شرایط قانونی فراهم باشد.

۲.۳. سایر مقررات تاثیرگذار بر استرداد دعوا

علاوه بر ماده ۱۰۷ و ۳۶۳، برخی مقررات دیگر نیز ممکن است به طور غیرمستقیم بر استرداد دعوا تأثیر بگذارند، هرچند ماده صریحی در این خصوص وجود ندارد. مثلاً در برخی دعاوی خاص، ممکن است آیین نامه ها یا قوانین اختصاصی، شرایط ویژه ای را برای انصراف از دعوا پیش بینی کرده باشند. همچنین، اصول کلی حاکم بر دادرسی مدنی، مانند اصل حق دفاع، می تواند در تفسیر شرایط رضایت خوانده در بند ج ماده ۱۰۷ نقش ایفا کند. در پرونده های پیچیده، همواره توصیه می شود با وکیل متخصص مشورت شود تا تمامی جوانب قانونی بررسی شود.

۳. مهلت ها و مراحل استرداد دعوا: تفاوت های حیاتی در فرآیند دادرسی

تصمیم به استرداد دعوا، تنها در برخی مقاطع زمانی و با رعایت شرایط خاص قانونی امکان پذیر است. انتخاب زمان صحیح برای تقدیم لایحه استرداد دعوی، تعیین کننده اصلی پیامدهای حقوقی و امکان طرح مجدد دعوا خواهد بود. در این بخش، به تفکیک مراحل مختلف دادرسی و شرایط مربوط به مهلت استرداد دادخواست می پردازیم.

۳.۱. استرداد دادخواست پیش از آغاز اولین جلسه دادرسی: ابطال دادخواست

این مرحله، ساده ترین و کم خطرترین زمان برای استرداد دادخواست است. خواهان می تواند از لحظه ثبت دادخواست تا قبل از شروع اولین جلسه دادرسی (و قبل از هر گونه اظهار نظر یا دفاع در آن جلسه)، دادخواست خود را مسترد کند.

• شرایط: تنها شرط، تقدیم لایحه استرداد دادخواست قبل از هر گونه اظهار شفاهی یا کتبی در اولین جلسه رسیدگی است. به عبارت دیگر، اولین اقدامی که خواهان (یا وکیل او) در پرونده انجام می دهد، باید همین درخواست استرداد باشد.
• نتیجه حقوقی: دادگاه در این صورت، قرار ابطال دادخواست را صادر می کند. این قرار به این معنی است که پرونده از نظر حقوقی بسته می شود، گویی اساساً دادخواستی ارائه نشده است.
• اثر: مهمترین اثر این قرار، امکان طرح مجدد همان دعوا است. خواهان می تواند در آینده، با همان خواسته و دلایل، مجدداً دادخواست جدیدی را مطرح کند. این شرایط، فرصتی برای خواهان فراهم می کند تا در صورت بروز اشتباه اولیه یا تغییرات فوری، بدون از دست دادن حق اصلی خود، از دعوا انصراف دهد.

۳.۲. استرداد دعوا در طول دادرسی (قبل از ختم مذاکرات): قرار رد دعوا

اگر خواهان از مرحله استرداد دادخواست قبل از اولین جلسه عبور کند و دادرسی آغاز شود، تا زمانی که دادگاه ختم مذاکرات را اعلام نکرده است، همچنان امکان استرداد دعوا وجود دارد.

• شرایط: خواهان می تواند مادامی که دادرسی تمام نشده (به این معنی که هنوز پرونده برای صدور رأی آماده نشده و فرصت برای تبادل لوایح یا ارائه دلایل جدید وجود دارد)، دعوای خود را مسترد کند. این انصراف نیز باید از طریق تقدیم لایحه استرداد دعوا به دادگاه صورت گیرد.
• نتیجه حقوقی: دادگاه در این حالت، قرار رد دعوا صادر می کند.
• اثر: همانند قرار ابطال دادخواست، صدور قرار رد دعوا نیز مانع از طرح مجدد همان دعوا توسط خواهان نمی شود. خواهان این حق را دارد که در زمان دیگری، مجدداً دعوای خود را اقامه کند. این مرحله، کمی جدی تر از مرحله اول است، اما هنوز هم به خواهان اجازه می دهد تا بدون از دست دادن حق اصلی، از ادامه پرونده منصرف شود.

۳.۳. استرداد دعوا پس از ختم مذاکرات: قرار سقوط دعوا و رضایت خوانده

این مرحله، حساس ترین و دارای بیشترین پیامد حقوقی برای خواهان است. زمانی که دادگاه ختم مذاکرات را اعلام و پرونده را برای صدور رأی آماده می کند، شرایط استرداد دعوا به کلی تغییر می کند.

• شرایط: در این مرحله، استرداد دعوا تنها در دو صورت امکان پذیر است:
  1. رضایت صریح خوانده: خوانده دعوا باید به طور صریح و روشن (کتبی یا شفاهی در صورت جلسه دادگاه) با استرداد دعوا موافقت کند. بدون این رضایت، استرداد امکان پذیر نخواهد بود. نمونه لایحه استرداد دعوا با رضایت خوانده در بخش های بعدی ارائه خواهد شد.
  2. انصراف کلی خواهان از اصل دعوا: خواهان به طور کامل و بدون هیچ قید و شرطی از حق خود که موضوع دعوا است، انصراف می دهد. در این صورت، دیگر امکان طرح مجدد آن دعوا در آینده وجود ندارد.
• نتیجه حقوقی: دادگاه در این صورت، قرار سقوط دعوا را صادر می کند.
• اثر: این قرار، دارای اعتبار امر قضاوت شده (امر مختومه) است. به این معنا که خواهان دیگر به هیچ وجه نمی تواند همان دعوا را مجدداً علیه همان خوانده و با همان خواسته مطرح کند. تصمیم به استرداد دعوا در این مرحله، باید با نهایت احتیاط و پس از مشورت با وکیل اتخاذ شود.

۳.۴. استرداد در مرحله تجدیدنظر: ملاحظات خاص

در مرحله تجدیدنظر، نیز امکان استرداد دادخواست تجدیدنظر وجود دارد که تابع ماده ۳۶۳ قانون آیین دادرسی مدنی است.

• شرایط: هر یک از طرفین که دادخواست تجدیدنظر ارائه داده اند (تجدیدنظرخواه یا تجدیدنظرخوانده متقابل)، می توانند دادخواست خود را مسترد کنند. این اقدام نیز باید از طریق نمونه لایحه استرداد دادخواست تجدیدنظر صورت گیرد.
• آثار: مرجع تجدیدنظر در این صورت، قرار ابطال دادخواست تجدیدنظر را صادر می کند. این قرار به معنای بسته شدن پرونده تجدیدنظر است و رأی بدوی (اولیه) قطعیت پیدا می کند. اگر رأی بدوی به ضرر تجدیدنظرخواه باشد، با این اقدام، قطعی شده و قابلیت اجرا می یابد. اگرچه امکان طرح مجدد دادخواست تجدیدنظر برای همان رأی وجود ندارد، اما همانند استرداد دادخواست در مرحله بدوی، استرداد دادخواست تجدیدنظر نیز مانع از طرح مجدد اصل دعوا (در صورتی که در مرحله بدوی منجر به قرار سقوط دعوا نشده باشد) نخواهد شد.

۴. پیامدهای حقوقی و مالی استرداد دعوا: انتخابی سرنوشت ساز

استرداد دعوا تصمیمی ساده نیست و پیامدهای عمیقی بر سرنوشت حقوقی خواهان و حتی خوانده دارد. درک دقیق تفاوت میان انواع قرارهای صادره و آثار مالی مترتب بر آن، برای اتخاذ بهترین تصمیم حیاتی است.

۴.۱. تفاوت های کلیدی: ابطال، رد و سقوط دعوا

سه نوع قرار اصلی که در نتیجه استرداد دعوا صادر می شود، هر یک دارای ویژگی های منحصر به فردی هستند که در جدول زیر به طور خلاصه مقایسه شده اند:

ویژگی	قرار ابطال دادخواست	قرار رد دعوا	قرار سقوط دعوا
مرحله صدور	قبل از اولین جلسه دادرسی	مادامی که دادرسی تمام نشده (قبل از ختم مذاکرات)	پس از ختم مذاکرات (با رضایت خوانده یا انصراف کلی خواهان)
امکان طرح مجدد دعوا	امکان پذیر است.	امکان پذیر است.	امکان پذیر نیست (اعتبار امر مختومه دارد).
استناد قانونی	بند الف ماده ۱۰۷ ق.آ.د.م	بند ب ماده ۱۰۷ ق.آ.د.م	بند ج ماده ۱۰۷ ق.آ.د.م
اثر بر حق اصلی	حق اصلی خواهان حفظ می شود.	حق اصلی خواهان حفظ می شود.	خواهان به طور کلی از حق خود منصرف می شود.
نیاز به رضایت خوانده	ندارد.	ندارد.	در یک حالت (پس از ختم مذاکرات) نیاز دارد.

تجربه به وضوح نشان می دهد که تفاوت میان این سه قرار، بیش از یک تفاوت لفظی است؛ هر یک سرنوشت متفاوتی برای دعوای خواهان رقم می زنند. انتخاب نادرست زمان و نحوه استرداد دعوا، می تواند منجر به از دست رفتن دائمی حق طرح دعوا شود، به ویژه در مورد قرار سقوط دعوا.

۴.۲. سرنوشت هزینه های دادرسی: جنبه مالی استرداد

استرداد دعوا، علاوه بر آثار حقوقی بر اصل دعوا، پیامدهای مالی نیز برای خواهان دارد، به ویژه در مورد هزینه های دادرسی پرداخت شده.

اصولاً، زمانی که خواهان دادخواست خود را مسترد می کند و قرار ابطال یا رد دعوا صادر می شود، هزینه های دادرسی که تا آن زمان پرداخت شده، قابل استرداد نیست. این هزینه ها بابت خدماتی که قوه قضاییه برای رسیدگی به دعوا ارائه داده (اعم از ثبت پرونده، تشکیل جلسات، ابلاغ و غیره) دریافت شده است. به همین دلیل، حتی با انصراف خواهان، این خدمات ارائه شده تلقی می شود. در مورد قرار سقوط دعوا نیز وضعیت مشابه است و هزینه های دادرسی بازپرداخت نمی شود.

بنابراین، خواهان باید قبل از اقدام به استرداد دعوا، این نکته مالی را نیز در نظر بگیرد. این مسئله به ویژه در دعاوی با خواسته مالی بالا که هزینه های دادرسی قابل توجهی دارند، اهمیت پیدا می کند.

۴.۳. عواقب دیگر استرداد دعوا: آنچه باید بدانیم

علاوه بر تفاوت در امکان طرح مجدد دعوا و وضعیت هزینه های دادرسی، عواقب استرداد دعوا می تواند شامل موارد دیگری نیز باشد:

• تأثیر بر دعاوی مرتبط: در برخی موارد، استرداد دعوا ممکن است بر سایر دعاوی مرتبط یا ادعاهایی که خواهان در پرونده های دیگر دارد، تأثیر بگذارد و موضع او را تضعیف کند.
• از دست دادن زمان و انرژی: هرچند استرداد دعوا می تواند به دلیل صرفه جویی در وقت و هزینه باشد، اما خود فرآیند اولیه طرح دعوا و مراحل رسیدگی تا زمان استرداد، شامل صرف زمان، انرژی و منابع خواهان بوده که دیگر بازنمی گردد.
• ایجاد سابقه: گرچه قرار ابطال و رد دعوا اعتبار امر مختومه ندارند، اما سابقه طرح و استرداد دعوا در سوابق قضایی خواهان ثبت می شود و ممکن است در موارد خاصی (مثلاً در ارزیابی اعتبار حقوقی یک شخص) تأثیرگذار باشد.

تجربه نشان داده است که یکی از حساس ترین تصمیمات در مسیر دادرسی، انتخاب زمان و نوع استرداد دعوا است. عدم آگاهی از تفاوت میان قرار ابطال دادخواست، رد دعوا و سقوط دعوا می تواند به از دست رفتن دائمی حق طرح دعوا منجر شود. لذا مشاوره حقوقی تخصصی پیش از هرگونه اقدام، همواره توصیه می شود.

۵. راهنمای گام به گام نگارش متن لایحه استرداد دعوی: تنظیم یک درخواست حقوقی موثر

پس از درک مفاهیم و پیامدهای حقوقی استرداد دعوا، نوبت به مهمترین بخش مقاله، یعنی نحوه نوشتن لایحه استرداد دعوی می رسد. یک لایحه استرداد دعوی مؤثر، باید ساختاری منظم، محتوایی شفاف و زبانی حقوقی داشته باشد.

۵.۱. معماری یک لایحه استرداد: اجزای تشکیل دهنده

یک لایحه استرداد دعوی استاندارد، از اجزای مشخصی تشکیل شده است که هر کدام نقش مهمی در شفافیت و قانونی بودن درخواست ایفا می کنند. آشنایی با این اجزا، به خواهان کمک می کند تا لایحه ای کامل و بی نقص تهیه کند:

• عنوان (سربرگ): این بخش باید به وضوح موضوع لایحه را مشخص کند. عناوینی مانند لایحه درخواست استرداد دادخواست، لایحه انصراف از دعوا یا لایحه استرداد دعوا مناسب هستند.
• مخاطب لایحه: مخاطب باید به طور دقیق مشخص شود. ریاست محترم شعبه [شماره شعبه] دادگاه [نام دادگاه، مثلاً عمومی حقوقی] [شهر] یا ریاست محترم شعبه [شماره شعبه] دادگاه تجدیدنظر استان [نام استان] از فرم های رایج هستند.
• اطلاعات پرونده: این بخش حیاتی ترین قسمت برای شناسایی دقیق پرونده است. باید شامل موارد زیر باشد:
  • کلاسه پرونده: (مثلاً ۹۸۰۹۹۸۲۱۶۸۰۰۰۱۰۰)
  • شماره بایگانی: (مثلاً ۹۸۰۱۲۳۴)
  • تاریخ ثبت دادخواست اصلی:
  • نام و نام خانوادگی خواهان:
  • نام و نام خانوادگی خوانده (یا خواندگان):
  • خواسته اصلی دعوا: (به طور مختصر)
• موضوع لایحه: صراحتاً اعلام شود که هدف از این لایحه، استرداد دادخواست یا استرداد دعوا است.
• متن اصلی لایحه: جایی است که خواهان قصد خود را بیان می کند و به مبنای قانونی آن استناد می نماید. (در ادامه به جزئیات آن می پردازیم.)
• تاریخ و امضا: لایحه باید دارای تاریخ تنظیم و امضای خواهان (یا وکیل او) باشد.

۵.۲. قلب لایحه: نگارش متن اصلی با جزئیات ضروری

متن اصلی لایحه استرداد دعوی، جایی است که خواهان باید بدون ابهام و با زبانی حقوقی، قصد خود را اعلام کند. برای نگارش این بخش، رعایت نکات زیر ضروری است:

• بیان صریح اراده: خواهان باید به وضوح و بدون هیچ گونه کنایه یا ابهامی، اعلام کند که قصد استرداد دادخواست یا استرداد دعوا را دارد. جملاتی مانند بدین وسیله، دادخواست/دعوای خود را مسترد می نمایم یا به صراحت از ادامه رسیدگی به دعوای مطروحه انصراف می دهم مناسب هستند.
• اشاره به مرحله دادرسی: این بخش حیاتی است، زیرا همانطور که پیشتر گفته شد، مرحله دادرسی تعیین کننده نوع قرار صادره و آثار حقوقی آن است. باید به طور واضح ذکر شود که استرداد در چه مرحله ای صورت می گیرد. مثلاً: با توجه به اینکه تاکنون اولین جلسه دادرسی تشکیل نشده است… یا با عنایت به اینکه دادرسی هنوز به مرحله ختم مذاکرات نرسیده است… یا پس از ختم مذاکرات و با رضایت خوانده…
• استناد دقیق به ماده ۱۰۷ (یا ۳۶۳): اهمیت ذکر ماده قانونی مربوطه بسیار بالاست. باید به بند مربوطه از ماده ۱۰۷ قانون آیین دادرسی مدنی (الف، ب یا ج) یا ماده ۳۶۳ برای استرداد دادخواست تجدیدنظر اشاره شود. مثلاً: لذا، با استناد به بند «الف» ماده ۱۰۷ قانون آیین دادرسی دادگاه های عمومی و انقلاب در امور مدنی…
• درخواست صدور قرار مقتضی: خواهان باید از دادگاه بخواهد که قرار مناسب با وضعیت پرونده صادر کند. مثلاً: …تقاضای صدور قرار ابطال دادخواست را از محضر محترم دادگاه استدعا دارم. یا …صدور قرار رد دعوا را خواستارم. یا …صدور قرار سقوط دعوا را تقاضا دارم.
• لحن لایحه: لحن لایحه باید رسمی، مودبانه و حقوقی باشد. از به کار بردن عبارات احساسی، کنایه آمیز یا غیررسمی اکیداً خودداری شود.

۵.۳. نکات طلایی برای نگارش یک لایحه استرداد بی نقص

برای اطمینان از اینکه متن لایحه استرداد دعوی شما با حداکثر کارایی عمل کند و به سرعت مورد پذیرش قرار گیرد، نکات زیر را همواره مدنظر داشته باشید:

• دقت در تطابق اطلاعات پرونده: تمامی اطلاعات مربوط به پرونده (کلاسه، شماره بایگانی، نام طرفین و خواسته) باید کاملاً دقیق و منطبق با اسناد موجود باشد. یک اشتباه کوچک می تواند فرآیند را به تأخیر بیندازد.
• عدم ذکر دلایل غیرحقوقی یا احساسی: در لایحه نیازی به تشریح جزئی دلایل شخصی یا احساسی برای استرداد دعوا نیست. تمرکز بر جنبه های قانونی و اراده خواهان کافی است. مثلاً به دلیل رسیدن به صلح و سازش می تواند ذکر شود، اما به دلیل مشکلات شخصی و خستگی از دوندگی نیازی به ذکر ندارد.
• تهیه نسخ کافی: همواره یک نسخه از لایحه برای خود و نسخه های کافی برای تقدیم به دادگاه و ارسال به طرف مقابل (در صورت لزوم) تهیه کنید.
• زمان بندی صحیح: تقدیم لایحه در زمان مناسب، به ویژه برای بهره مندی از بند الف ماده ۱۰۷، بسیار مهم است. لحظه ای تأخیر می تواند به معنای از دست دادن فرصت و ورود به مرحله بعدی دادرسی باشد.
• مشاوره حقوقی: در صورتی که با پیچیدگی های حقوقی این فرآیند آشنایی کامل ندارید، حتماً با یک وکیل متخصص مشورت کنید. این کار می تواند از اشتباهات پرهزینه جلوگیری کند.

۶. نمونه های کاربردی متن لایحه استرداد دعوی: الگوهایی برای موقعیت های مختلف

برای سهولت در نگارش و ارائه نمونه لایحه انصراف از دعوا، در این بخش چند الگوی کاربردی برای موقعیت های مختلف قانونی ارائه می شود. این نمونه ها می توانند به عنوان مبنایی برای تنظیم لایحه استرداد شما مورد استفاده قرار گیرند.

۶.۱. نمونه لایحه استرداد دادخواست (قبل از اولین جلسه دادرسی)

این نمونه برای زمانی است که هنوز اولین جلسه دادرسی تشکیل نشده است و خواهان قصد استرداد دادخواست را دارد. این حالت منجر به صدور قرار ابطال دادخواست می شود.

باسمه تعالی

ریاست محترم شعبه [شماره شعبه] دادگاه [نام دادگاه، مثال: عمومی حقوقی] شهرستان [نام شهر]

موضوع: لایحه درخواست استرداد دادخواست

با سلام و احترام،

اینجانب [نام و نام خانوادگی خواهان]، فرزند [نام پدر]، به شماره ملی [شماره ملی]، خواهان پرونده کلاسه [کلاسه پرونده]، به شماره بایگانی [شماره بایگانی]، با خواسته [خواسته دعوا، مثال: مطالبه وجه یک فقره چک]، مطروحه در آن شعبه محترم می باشم.

با عنایت به اینکه تا این تاریخ، اولین جلسه رسیدگی به پرونده مذکور تشکیل نگردیده است و اینجانب به دلایل [مثال: صلح و سازش با خوانده / تغییر تصمیم / اصلاح خواسته]، قصد ادامه پیگیری دعوای مطروحه را ندارم، لذا به موجب این لایحه، اراده خود مبنی بر استرداد دادخواست تقدیمی را صراحتاً اعلام می دارم.

مستنداً به بند «الف» ماده ۱۰۷ قانون آیین دادرسی دادگاه های عمومی و انقلاب در امور مدنی، از محضر شریف دادگاه تقاضای صدور قرار ابطال دادخواست را استدعا دارم.

با تشکر و تجدید احترام،

[نام و نام خانوادگی خواهان]

تاریخ: [تاریخ نگارش لایحه]

امضا:

توضیحات: در این نمونه، به وضوح اشاره می شود که استرداد قبل از اولین جلسه است و خواهان درخواست ابطال دادخواست را دارد. دلایل استرداد را می توان به صورت مختصر ذکر کرد یا تنها به دلایلی بسنده نمود.

۶.۲. نمونه لایحه استرداد دعوا (در طول دادرسی)

این نمونه برای زمانی است که دادرسی آغاز شده، اما هنوز به مرحله ختم مذاکرات نرسیده و خواهان قصد استرداد دعوا را دارد. این حالت منجر به صدور قرار رد دعوا می شود.

باسمه تعالی

ریاست محترم شعبه [شماره شعبه] دادگاه [نام دادگاه] شهرستان [نام شهر]

موضوع: لایحه درخواست استرداد دعوا

با سلام و احترام،

اینجانب [نام و نام خانوادگی خواهان]، فرزند [نام پدر]، به شماره ملی [شماره ملی]، خواهان پرونده کلاسه [کلاسه پرونده]، به شماره بایگانی [شماره بایگانی]، با خواسته [خواسته دعوا، مثال: الزام به تنظیم سند رسمی ملک]، مطروحه در آن شعبه محترم می باشم.

با توجه به اینکه دادرسی پرونده فوق الذکر تاکنون به مرحله ختم مذاکرات و آماده شدن جهت صدور رأی نرسیده است و اینجانب به دلایل [مثال: حصول توافق با خوانده / تصمیم بر تجدیدنظر در طرح دعوا با ادله جدید]، از ادامه پیگیری دعوای خویش منصرف شده ام، لذا به موجب این لایحه، اراده خود مبنی بر استرداد دعوا را به طور صریح اعلام می دارم.

مستنداً به بند «ب» ماده ۱۰۷ قانون آیین دادرسی دادگاه های عمومی و انقلاب در امور مدنی، از محضر شریف دادگاه تقاضای صدور قرار رد دعوا را استدعا دارم.

با تشکر و تجدید احترام،

[نام و نام خانوادگی خواهان]

تاریخ: [تاریخ نگارش لایحه]

امضا:

توضیحات: در این نمونه، بر این موضوع تأکید می شود که دادرسی هنوز به مرحله ختم مذاکرات نرسیده است. خواهان در این حالت نیز می تواند دلایل خود را به اختصار بیان کند.

۶.۳. نمونه لایحه استرداد دعوا با رضایت خوانده (پس از ختم مذاکرات)

این نمونه برای زمانی است که دادرسی به اتمام رسیده و ختم مذاکرات اعلام شده است. در این شرایط، استرداد دعوا نیازمند رضایت صریح خوانده است و منجر به صدور قرار سقوط دعوا می شود.

باسمه تعالی

ریاست محترم شعبه [شماره شعبه] دادگاه [نام دادگاه] شهرستان [نام شهر]

موضوع: لایحه درخواست استرداد دعوا با رضایت خوانده

با سلام و احترام،

اینجانب [نام و نام خانوادگی خواهان]، فرزند [نام پدر]، به شماره ملی [شماره ملی]، خواهان پرونده کلاسه [کلاسه پرونده]، به شماره بایگانی [شماره بایگانی]، با خواسته [خواسته دعوا، مثال: خلع ید و قلع و قمع بنا]، مطروحه در آن شعبه محترم می باشم.

با عنایت به اینکه دادرسی پرونده فوق الذکر به مرحله ختم مذاکرات رسیده است و اینجانب به دلایل [مثال: حصول توافق کامل با خوانده / عدم تمایل به ادامه رسیدگی]، قصد استرداد دعوا را دارم، و با توجه به اینکه آقای/خانم [نام و نام خانوادگی خوانده]، خوانده محترم پرونده نیز طی [مثال: صورت جلسه مورخ … / لایحه شماره …] صراحتاً رضایت خود را با استرداد دعوا اعلام نموده اند، لذا به موجب این لایحه، اراده خود مبنی بر استرداد دعوا را تأکید می نمایم.

مستنداً به بند «ج» ماده ۱۰۷ قانون آیین دادرسی دادگاه های عمومی و انقلاب در امور مدنی، از محضر شریف دادگاه تقاضای صدور قرار سقوط دعوا را استدعا دارم.

با تشکر و تجدید احترام،

[نام و نام خانوادگی خواهان]

تاریخ: [تاریخ نگارش لایحه]

امضا:

توضیحات: در این نمونه لایحه استرداد دعوا، حتماً باید به مرحله ختم مذاکرات و همچنین رضایت صریح خوانده اشاره شود. ذکر چگونگی کسب رضایت (در جلسه دادگاه یا از طریق لایحه جداگانه) می تواند مفید باشد.

۶.۴. نمونه لایحه استرداد دادخواست تجدیدنظر

این نمونه برای زمانی است که یکی از طرفین قصد استرداد دادخواست تجدیدنظر خود را دارد. این حالت منجر به صدور قرار ابطال دادخواست تجدیدنظر می شود.

باسمه تعالی

ریاست محترم شعبه [شماره شعبه] دادگاه تجدیدنظر استان [نام استان]

موضوع: لایحه درخواست استرداد دادخواست تجدیدنظر

با سلام و احترام،

اینجانب [نام و نام خانوادگی تجدیدنظرخواه]، فرزند [نام پدر]، به شماره ملی [شماره ملی]، تجدیدنظرخواه پرونده کلاسه [کلاسه پرونده تجدیدنظر]، به شماره بایگانی [شماره بایگانی تجدیدنظر]، نسبت به رأی شماره [شماره رأی بدوی] صادره از شعبه [شماره شعبه صادرکننده رأی بدوی] دادگاه [نام دادگاه بدوی]، مطروحه در آن شعبه محترم می باشم.

با عنایت به دلایل [مثال: حصول سازش با تجدیدنظرخوانده / عدم تمایل به ادامه اعتراض / بازبینی ادله]، اینجانب قصد ادامه پیگیری مرحله تجدیدنظر را ندارم. لذا به موجب این لایحه، اراده خود مبنی بر استرداد دادخواست تجدیدنظر تقدیمی را صراحتاً اعلام می دارم.

مستنداً به ماده ۳۶۳ قانون آیین دادرسی دادگاه های عمومی و انقلاب در امور مدنی، از محضر شریف دادگاه تقاضای صدور قرار ابطال دادخواست تجدیدنظر را استدعا دارم.

با تشکر و تجدید احترام،

[نام و نام خانوادگی تجدیدنظرخواه]

تاریخ: [تاریخ نگارش لایحه]

امضا:

توضیحات: در این نمونه لایحه استرداد دادخواست تجدیدنظر، باید به وضوح اشاره شود که موضوع مربوط به مرحله تجدیدنظر است و به ماده ۳۶۳ ق.آ.د.م استناد شود.

۷. فرآیند عملی تقدیم لایحه استرداد: از نگارش تا پیگیری

پس از نگارش متن لایحه استرداد دعوی، نوبت به تقدیم آن به مراجع قضایی و پیگیری سرنوشت آن می رسد. این فرآیند نیز مانند سایر مراحل دادرسی، نیازمند رعایت دقت و اقدامات مشخصی است.

۷.۱. آماده سازی لایحه و امضا

اولین قدم، اطمینان از کامل بودن و صحت لایحه استرداد دعوی است که نگارش کرده اید. پس از بازخوانی دقیق و اطمینان از عدم وجود هرگونه نقص املایی یا نگارشی و تطابق کامل اطلاعات پرونده، لایحه باید توسط خواهان یا وکیل قانونی او امضا شود. تهیه چند نسخه از لایحه برای بایگانی شخصی و تحویل به مرجع قضایی توصیه می شود.

۷.۲. ثبت لایحه در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی

در حال حاضر، تمامی لوایح و مکاتبات قضایی، از جمله لایحه استرداد دعوی، باید از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی به دادگاه ارسال شوند. خواهان (یا وکیل او) با مراجعه به یکی از این دفاتر، لایحه خود را ثبت و ارسال می کند. کارشناسان دفتر خدمات قضایی، لایحه را اسکن کرده و از طریق سامانه ثنا به شعبه رسیدگی کننده ارسال می نمایند. در برخی موارد و بسته به رویه شعبه و شرایط خاص پرونده، ممکن است امکان تقدیم مستقیم لایحه به دفتر شعبه نیز وجود داشته باشد، اما روش استاندارد، ثبت از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی است.

۷.۳. پیگیری و اطلاع از صدور قرار مربوطه

پس از تقدیم لایحه استرداد دعوی، خواهان باید سرنوشت پرونده و صدور قرار مربوطه را پیگیری کند. این پیگیری از طریق سامانه ثنا، مراجعه به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی یا تماس با دفتر شعبه رسیدگی کننده امکان پذیر است. دادگاه پس از دریافت لایحه و بررسی آن، نسبت به صدور یکی از قرارهای ابطال دادخواست، رد دعوا یا سقوط دعوا اقدام خواهد کرد و این قرار به خواهان و خوانده ابلاغ می شود. اطلاع از محتوای دقیق قرار صادره، برای خواهان ضروری است تا از آثار حقوقی تصمیم خود آگاه شود و در صورت نیاز، اقدامات بعدی را برنامه ریزی کند.

نتیجه گیری

متن لایحه استرداد دعوی، ابزاری مهم و کارآمد در دستان خواهان برای مدیریت مسیر دادرسی است. انصراف از دعوا، می تواند به دلایل گوناگونی از جمله صلح و سازش، تغییر شرایط یا اصلاح اشتباهات اولیه صورت گیرد. اما این تصمیم، بی شک پیامدهای حقوقی و مالی خود را به دنبال دارد. درک دقیق ماده ۱۰۷ قانون آیین دادرسی مدنی و تمایز میان قرارهای ابطال دادخواست، رد دعوا و سقوط دعوا، کلید اصلی برای اتخاذ تصمیمی آگاهانه است.

تنظیم یک لایحه استرداد دعوی که از نظر قانونی صحیح و از نظر محتوایی شفاف باشد، نیازمند دقت فراوان در جزئیات، استناد صحیح به مواد قانونی و رعایت ساختار استاندارد لوایح است. همانطور که تجربه نشان داده است، یک اشتباه کوچک در این فرآیند می تواند منجر به از دست رفتن حق طرح مجدد دعوا شود. از این رو، تاکید بر اهمیت مشاوره حقوقی با وکلای متخصص در موارد پیچیده یا هرگونه ابهام، همواره توصیه می شود. با آگاهی کامل و استفاده از راهنمای عملی این مقاله، خواهان می تواند با اطمینان خاطر، بهترین تصمیم را برای پرونده حقوقی خود اتخاذ کند و متن لایحه استرداد دعوی خود را به درستی تنظیم و تقدیم نماید.